του Δρ. Λουκά Πιστόλη
Η πατάτα και το έδαφος
Η πατάτα έχει αυξηµένες απαιτήσεις ως προς το έδαφος, το οποίο πρέπει να εξασφαλίζει έναν καλό αερισµό των στολόνων και των κονδύλων και να µην προβάλλει αντίσταση στην αύξησή τους. Αυτός είναι ο λόγος που ευνοείται περισσότερο σε εδάφη µε µικρό ποσοστό αργίλου, όχι µεγαλύτερο του 25%, (αλλά ούτε και µικρότερο του 10%). Στα ελαφρά εδάφη ευνοούνται πρωτίστως οι υπερπρώιµες ποικιλίες. Η πατάτα βέβαια εξασφαλίζει καλές αποδόσεις και σε βαρύτερα χωράφια υπό τον όρο να εκτελούνται έγκαιρα όλες οι καλλιεργητικές φροντίδες που εξασφαλίζουν ένα αφράτο και καλά αεριζόµενο έδαφος. Τα κοκκινοχώµατα της Τρίπολης, της Κύπρου κ.ά. αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.
Ένα καλοφτιαγµένο χωράφι δίνει τη δυνατότητα στο µειωµένης διεισδυτικότητας ριζικό της σύστηµα να αναπτυχθεί περισσότερο. Η πατάτα αναπτύσσεται πολύ καλά σε εδάφη ελαφρώς όξινα, ανέχεται όµως και ένα pH µέχρι 5, ίσως και 4,5. Συνήθως δε απαντώνται σηµαντικές διαφορές στην παραγωγή, σε pH µεταξύ 5 και 7,5.
Πρέπει, στο σηµείο αυτό, να πούµε δυο λόγια για την αντίδραση του εδάφους και την επίδραση που ασκεί σε ασθένειες των κονδύλων. Η αλκαλική αντίδραση ευνοεί το βακτήριο της ακτινοµύκωσης (Streptomyces scabies), γεγονός που αποδίδεται εκτός των άλλων και στη µειωµένη διαθεσιµότητα του µαγγανίου. Το µαγγάνιο φαίνεται πως εµποδίζει το βλαστικό στάδιο του Streptomyces scabies πριν τη µόλυνση. Από την άλλη πλευρά, η όξινη αντίδραση ευνοεί την προσβολή της πατάτας από τον µύκητα της σπογγοσπορίωσης (Spongospora subterrana). Ενδεχόµενη βελτίωση ενός όξινου pH είναι καλό να γίνεται σταδιακά (π.χ. σε δύο χρόνια), µε µικρότερες δόσεις ασβεστίου παρά άπαξ µε µια υψηλή δόση, έτσι ώστε να µην ευνοηθεί η προσβολή από ακτινοµύκωση.
Το ριζικό σύστηµα και το υπέργειο τµήµα της πατάτας
Το ριζικό σύστηµα της πατάτας έχει καλή διακλάδωση µε µικρή όµως ικανότητα διείσδυσης στο έδαφος.
Το µεγαλύτερο µέρος (το 70% περίπου), αναπτύσσεται συνήθως µέχρι το βάθος άροσης. Φυσικά κύριο λόγο στην ανάπτυξή του παίζει η προετοιµασία του εδάφους, η υγρασία, η λίπανση και η ποικιλία.
Γενικά στις όψιµες ποικιλίες, είναι πιο ανεπτυγµένο από ότι στις πρώιµες. Στα βαρύτερα εδάφη παρουσιάζει εντονότερη πλευρική ανάπτυξη, ενώ στα ελαφρύτερα φτάνει σε µεγαλύτερο βάθος.
Σε παλαιότερες µετρήσεις µας στη Χρυσοβίτσα Ιωαννίνων- όπου οι καλλιεργητές συνηθίζουν την άπαξ, µε τη βασική λίπανση, χορήγηση όλων των λιπασµάτων- µε τον αείµνηστο συνάδελφο Βασίλη Φωτίκα, διαπιστώσαµε πως, όπου κάναµε κλασµατική αζωτούχο λίπανση (βασική συν δύο επιφανειακές), οι ρίζες της πατάτας αναπτύσσονταν πιο επιφανειακά από ότι στην άπαξ εφαρµογή της. Το ριζικό σύστηµα της πατάτας µεγαλώνει ακόµα και στους 4-5ο C, έτσι που στις πρώιµες φυτεύσεις να είναι ήδη ισχυρό από νωρίς.
Το υπέργειο τµήµα της πατάτας για να αναπτυχθεί χρειάζεται τουλάχιστον 7οC θερµοκρασία και µεγαλώνει έντονα µεταξύ 35 και 80 ηµερών από το φύτρωµα.
Σύµφωνα µε τον Lorch A. (1959), τα καλύτερα παραγωγικά αποτελέσµατα επιτυγχάνονται όταν η σχέση, βλάστηση: κόνδυλοι είναι κοντά στο 1/3, (σχέση που βγαίνει από το βάρος της βλάστησης στη φάση που σηµειώνει τη µεγαλύτερη αύξηση – αµέσως µετά την άνθιση – και το βάρος των κονδύλων όταν φτάνουν στην ωρίµανση, όταν δηλαδή η βλάστηση έχει ξεραθεί και µόνο κάποια φύλλα υπάρχουν στο ανώτερο τµήµα της). Σ’ αυτή την περίπτωση εξασφαλίζεται η καλύτερη χρήση των εισροών.
Αν η σχέση 1/3 εκληφθεί ως κατευθυντήρια γραµµή κι όχι ως απόλυτο µέγεθος, τότε σίγουρα το παραγωγικό αποτέλεσµα θα τείνει προς το επιθυµητό.
Φως και θερµοκρασία
Για τη δηµιουργία κονδύλων η πατάτα χρειάζεται µικρής διάρκειας ηµέρες (10-12 ώρες) ή ηµέρες µε περιορισµένη ηλιοφάνεια. Ο συνδυασµός τέτοιων ηµερών µε τις χαµηλές θερµοκρασίες και τη φειδωλή χρήση του αζώτου, ευνοούν την κονδυλοποίηση. Η οµοιοµορφία των κονδύλων εξαρτάται από τη διάρκεια της κονδυλοποίησης, από την έναρξη (φούσκωµα της άκρης των στολόνων), µέχρι το τέλος της περιόδου κατά την οποία οι στόλωνες γίνονται κόνδυλοι. Όσο πιο σύντοµη είναι η διάρκειά της τόσο πιο οµοιόµορφο είναι το µέγεθός τους.
Η αύξηση του µεγέθους των κονδύλων είναι εντονότερη σε µακράς διάρκειας ηµέρες. Η επαρκής υγρασία απαιτεί υψηλές εντάσεις φωτισµού για υψηλές αποδόσεις.
Η εξέλιξη των κονδύλων είναι απρόσκοπτη στους 16-18ο C. Στους 25οC όµως, παύουν να εµφανίζονται νέοι κόνδυλοι και στους 29οC σταµατά η ανάπτυξη των υπαρχόντων. Συµπεραίνουµε πως όταν δεν µπορούµε να πετύχουµε την άριστη εποχή φύτευσης, τότε καλύτερα να φυτεύουµε λίγο νωρίτερα παρά λίγο αργότερα.
Προσοχή χρειάζεται µόνο στις πρώιµες ποικιλίες που αν φυτευθούν πολύ νωρίς, τότε ευνοείται µια πολύ γρήγορη κονδυλοποίηση που µειώνει βλαπτικά την ανάπτυξη του υπέργειου τµήµατος.
Στις καταπονήσεις των φυτών από τις υψηλές θερµοκρασίες, ευεργετικό ρόλο µπορεί να παίξει ο θερµορυθµιστικός ρόλος του νερού. Μια άρδευση µπορεί να ρίξει τη θερµοκρασία του εδάφους κατά 10-12οC. Γι’ αυτό λέµε ότι την πατάτα, το νερό την ξεδιψάει αλλά και τη δροσίζει! Όσον αφορά το υπέργειο τµήµα του φυτού, οι πλέον ευνοϊκές θερµοκρασίες για την ανάπτυξή του είναι οι 19-21οC, όπου ο βλαστός δηµιουργεί µικρότερα µεσογονάτια και καλή φυλλική κάλυψη, ενώ το αντίθετο συµβαίνει στις υψηλότερες θερµοκρασίες, άνω των 21-23ο C.
Το νερό
Χαµηλή υγρασία κατά την περίοδο του φυτρώµατος και αµέσως µετά, είναι ικανοποιητικά ανεκτή από το φυτό, αφού χρησιµοποιεί το νερό του πατατόσπορου που ως γνωστόν φτάνει το 75% του βάρους του. Η φύτευση πρέπει να γίνεται µε το έδαφος στο ρώγο του. Μέχρι την έναρξη της κονδυλοποίησης, οι απαιτήσεις του φυτού σε νερό είναι µικρές κι αυτό πρέπει να γίνεται σεβαστό. Οι υπερβολές στη διάρκεια αυτής της περιόδου, οδηγούν στο σχηµατισµό µικρού αριθµού στελεχών µε αρνητικές συνέπειες στις αποδόσεις.
Με την έναρξη της κονδυλοποίησης, οι απαιτήσεις του φυτού σε νερό αυξάνονται, ωστόσο παραµένουν µικρές και γι’ αυτό οι αρδεύσεις πρέπει να είναι ελαφρές για την προστασία του από την ακτινοµύκωση. Φυσικά το φυτό δεν πρέπει σε καµιά περίπτωση να διψάσει, γιατί το αποτέλεσµα θα είναι µια ανεπιθύµητη κλιµάκωση της ωρίµανσης.
Αν το φυτό διψάσει την περίοδο που συµβαδίζουν η έντονη αύξηση του µεγέθους των κονδύλων και η αύξηση της βλάστησης – κριτική περίοδος, στην πατάτα, για το νερό – η παραγωγή θα είναι αισθητά µειωµένη. Τότε χρειάζεται συχνότερα και ελαφρύτερα ποτίσµατα, ανάλογα, φυσικά, µε τη µηχανική σύσταση του εδάφους.
Σύµφωνα µε τον Berindei (1961), µια σοβαρή διακοπή της αύξησης των κονδύλων εξαιτίας της έλλειψης νερού, αυτή την περίοδο, προκαλεί τέτοιες διαταραχές στη βιοχηµεία του φυτού, που δεν διορθώνονται µε την επαναφορά της εδαφικής υγρασίας στα κανονικά επίπεδα, την περίοδο που ακολουθεί. Φυσικά και το πολύ νερό βλάπτει, θα λέγαµε Πνίγει την καλλιέργεια, οδηγεί στην έλλειψη οξυγόνου, γεγονός που εµποδίζει ή και σταµατά την αύξηση των κονδύλων, µειώνει την περιεκτικότητά τους σε άµυλο και βιταµίνη C, υποβαθµίζει την εµπορική τους αξία και περιορίζει τη συντηρησιµότητά τους.Γενικά την περίοδο της άνθησης, η υγρασία του εδάφους πρέπει να βρίσκεται στο 85% της υδατοϊκανότητας, ενώ πριν και µετά από αυτή στο 70-75%. Στη συγκοµιδή η υγρασία του εδάφους δεν πρέπει να ξεπερνά το 60-65% της υδατοϊκανότητάς του.
Τα θρεπτικά στοιχεία
Το άζωτο
Το Άζωτο είναι το στοιχείο κλειδί των αποδόσεων, γι’ αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο χειρισµό του. Υπερβολικές δόσεις, πριν την έναρξη της κονδυλοποίησης, εµποδίζουν την κονδυλοποίηση, ιδιαίτερα όταν συνεπικουρούνται από υψηλές αρδεύσεις.
Αργότερα κάποιες υπερβολές «συγχωρούνται» ευκολότερα από την καλλιέργεια, µε την έννοια ότι το ύψος της παραγωγής δεν επηρεάζεται, όµως η έντονη βλάστηση ευαισθητοποιεί το φυτό έναντι των ασθενειών, µειώνει το ποσοστό του αµύλου και το µέγεθος των αµυλοκόκκων στους κονδύλους, ενώ οι ίδιοι αποκτούν ανεπιθύµητα µεγάλο µέγεθος και παρουσιάζουν µειωµένη συντηρησιµότητα. Επιπλέον, όταν οι υπερβολές συµπέσουν µε χαµηλές θερµοκρασίες, τότε συσσωρεύεται χλωρογενικό οξύ, που οδηγεί σε µειωµένη συντηρησιµότητα των κονδύλων, οι οποίοι στο βράσιµο µαυρίζουν εύκολα και αποκτούν δυσάρεστη γεύση. Γι’ αυτό η κλασµατική λίπανση στην πατάτα είναι αναγκαία, αφού µέσω αυτής ικανοποιούνται σταδιακά οι αυξανόµενες ανάγκες της σε άζωτο. Στις πρώιµες ποικιλίες, η πρώιµη κονδυλοποίηση απαιτεί, κατά κανόνα, περισσότερο άζωτο στη βασική λίπανση. Επίσης εδώ, το άζωτο δεν µειώνεται ανάλογα µε τη µείωση του βλαστικού κύκλου της καλλιέργειας, αφού σε µικρό χρονικό διάστηµα πρέπει να συσσωρεύσουν µια σηµαντική ποσότητα ξηρής ουσίας και µάλιστα σε µια περίοδο κατά την οποία η βιολογική δραστηριότητα του εδάφους είναι ελάχιστη. Αρκετές φορές, όταν αναµένονται ικανοποιητικές αποδόσεις από µια πρώιµη ποικιλία, οι χορηγούµενες ποσότητες αζώτου, δεν πρέπει να υπολείπονται από αυτές των οψιµότερων ποικιλιών.
Ο φωσφόρος
Είναι αναγκαίος στη δηµιουργία ενός ισχυρού ριζικού συστήµατος και στην κονδυλοποίηση, ενώ συµβάλλει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον παράγοντα στη δηµιουργία ενός συνεκτικού και ελαστικού φλοιού (περίδερµα), γεγονός που προσφέρει ανθεκτικότητα στις µεταχειρίσεις και υψηλή συντηρησιµότητα στους κονδύλους.
Ο φωσφόρος συµµετέχει στην αύξηση του ποσοστού του αµύλου, αυξάνει το ποσοστό φωσφορικής εστεροποίησης (περισσότερο γλοιώδες) και το µέγεθος των αµυλοκόκκων, οι οποίοι γίνονται πλούσιοι σε αµυλοπηκτίνη (τα συστατικά του αµύλου είναι η γραµµική αµυλόζη και η διακλαδισµένη αµυλοπηκτίνη), οδηγεί δηλαδή σε καλύτερης ποιότητας άµυλο.
Η αµυλοπηκτίνη εξασφαλίζει καλή συµπεριφορά στο βράσιµο, ενώ ποικιλίες µε υψηλά ποσοστά αµυλοπηκτίνης στους κονδύλους προσφέρονται για παραγωγή αµύλου βιοµηχανικής χρήσης. Γενικά η περιεκτικότητα σε άµυλο των κονδύλων σχετίζεται θετικά µε το µήκος της βλαστικής περιόδου και επειδή η υψηλή φωσφορούχος λίπανση επιταχύνει την ωρίµανση, στις πρώιµες ποικιλίες, ιδιαίτερα εκεί, η διαχείρησή της πρέπει να γίνεται µε φειδώ.
Αναφέρεται, κάποιες φορές, ότι ο φωσφόρος ευνοεί την αύξηση του αριθµού των κονδύλων, χωρίς όµως να επηρεάζει το ύψος της παραγωγής. Αυτή η διατύπωση µπορεί να οδηγήσει σε παρεξηγήσεις.
Μπορεί ο φωσφόρος να µη δίνει µέγεθος στους καρπούς, δεν είναι αυτός ο ρόλος του ή, όπως χάριν αστειότητας θα λέγαµε, δεν είναι ο ρόλος του σκύλου να τουφεκίσει το λαγό, αλλά να τον βγάλει. Τα άλλα είναι του κυνηγού. Μια καλή όµως «γέννα», βοηθούντων των αποστάσεων φύτευσης και του αζώτου κυρίως από τα θρεπτικά, µπορεί εύκολα να οδηγήσει σε υψηλές αποδόσεις µε καλό µέγεθος καρπών.
Η συµβολή του φωσφόρου στην αύξηση της παραγωγής είναι σηµαντική. Σύµφωνα µε τον Gericke S. (1961), η συµβολή του στην αύξηση της παραγωγής είναι κατά 50% µεγαλύτερη από την αύξηση που µπορεί να δώσει το κάλιο.
Η πατάτα δεν παίρνει εύκολα το φωσφόρο του εδάφους, γι’ αυτό προτιµά τις εύκολα αφοµοιώσιµες µορφές του. Πιστεύουµε, ότι πρέπει να δοθεί µεγαλύτερη προσοχή στη διαχείριση του φωσφόρου ιδιαίτερα στις καλλιέργειες που προορίζονται για βιοµηχανική χρήση όπως λ.χ. ο Ερµής (µεσοπρώιµη ποικιλία), καθώς και άλλες.
Αδηµοσίευτα αποτελέσµατα από σχετικές δοκιµές (χρήση διαφορετικών επιπέδων Ρ) φαίνεται να επιβεβαιώνουν τα ανωτέρω (συνεργασία µε Γιώργο Αναστασιάδη της Αχιλλέας Γιαλαµάς ΑΕΒΕ – Φλώρινα).
Το κάλιο
Η πατάτα είναι καλιόφιλο φυτό, τόσο που για µια παραγωγή της τάξης των 5,26-7,26 tn/στρ. µπορεί να απορροφήσει 65,2-100,4 kg Κ2Ο (Grecininikov A., 1957).
Όµως, η πατάτα καταναλώνει το κάλιο «πολυτελώς», δηλαδή και πέραν των αναγκών της και αυτή την τάση της µπορούµε να την «ξεγελάσουµε» µε τµηµατική χορήγηση, συνολικά µικρότερης ποσότητας καλίου, κάτι που µπορεί να γίνει εύκολα µε τις υδρολιπάνσεις (µικροεκτοξευτήρες).
Το κάλιο αυξάνει τη φωτοσυνθετική ικανότητα του φυτού και τη µετακίνηση των παραγώγων της στους κονδύλους. Το καθιστά επίσης ικανότερο διαχειριστή του νερού και ανθεκτικότερο στις ασθένειες. Είναι, θα λέγαµε, εξίσου αναγκαίο, όχι για τους ίδιους λόγους και στις πρώιµες και στις όψιµες καλλιέργειες.
Το κάλιο ευνοώντας τη φωτοσύνθεση, ευνοεί τη συσσώρευση σακχάρων και εν τέλει, αµύλου στον κόνδυλο, αυξάνοντας την ξηρή ουσία του. Το ειδικό βάρος του καθαρού αµύλου είναι 1,55 και η συµµετοχή του στην ξηρή ουσία είναι, πάνω από 75%.
Πρέπει να πούµε ότι στη βρώσιµη νωπή πατάτα το ποσοστό του αµύλου πρέπει να είναι χαµηλότερο από αυτό της βιοµηχανικής. Το κάλιο αυξάνει την περιεκτικότητα των κονδύλων σε κιτρικό οξύ, προσφέροντάς τους µια καλύτερη αντοχή στο µαύρισµα. Το κιτρικό οξύ παρεµποδίζει τη δηµιουργία συµπλόκου χλωρογενικού οξέος και σιδήρου, που προκαλεί το µαύρισµα, συµπλεκόµενο το ίδιο µε το σίδηρο, του οποίου µάλιστα αποτελεί τον κύριο µεταφορέα εντός του φυτού.
Εξασφαλίζει επίσης το πλεονέκτηµα ενός χαµηλού ποσοστού αναγωγικών σακχάρων στους κονδύλους.
Η παρουσία των αναγωγικών σακχάρων στους κονδύλους, σαν συνέπεια µιάς υψηλής αζωτούχου λίπανσης και µιας υψηλής τιµής της σχέσης N/Κ, προκαλεί µαύρισµα στις πατάτες που προορίζονται για chips.
Μια σχέση N/K = 1/2 οδηγεί σε µείωση των αναγωγικών σακχάρων κάτω από 0,5% (το 0,2% είναι ασφαλέστερο), όριο πάνω από το οποίο εµφανίζεται το µαύρισµα (Rochaix, 1972). Η επαρκής παρουσία του καλίου στο έδαφος, οδηγεί σε υψηλής ποιότητας πατατόσπορο.
Η αύξηση της παραγωγής κονδύλων, υπό την επίδραση της καλιούχου λίπανσης, υπολείπεται κατά πολύ της αύξησης που προκαλεί το άζωτo και ο φωσφόρος. Έκαστος εφ’ ω ετάχθη…
Μεταξύ των συνοδών στοιχείων του καλίου, στα καλιούχα λιπάσµατα, ο καλύτερος χορηγός καλίου στο φυτό είναι το νιτρικό ιόν, σε κοντινή απόσταση από το χλώριο, το οποίο όµως φοβάται η πατάτα και σε µεγάλη απόσταση από το θειικό.
Το χλωριούχο κάλι, ως µορφή καλίου, δίνει κατά κανόνα, µικρότερα ποσά αµύλου στον κόνδυλο από ότι το θειϊκό κάλι, γεγονός που αποδίδεται στην παρεµποδιστική δράση του χλωρίου στη µεταφορά των υδατανθράκων (Header, 1975).
Όπου χορηγείται, στη βασική λίπανση, είναι καλύτερα αυτό να γίνεται νωρίς, ώστε να ευνοείται η αποµάκρυνση του χλωρίου.
Το µαγνήσιο
Είναι αναγκαίο στην καλλιέργεια της πατάτας και µάλιστα σε κάποιες χώρες (Η.Π.Α., Καναδάς), χρησιµοποιείται µε περισσή επιµέλεια, ιδιαίτερα σε πλούσιες αζωτολιπάνσεις. Η θεωρητική βάση της χρήσης του είναι ότι η φωσφογλυκοµουτάση, που “προετοιµάζει” τη µεταφορά των σακχάρων στους κονδύλους, χρειάζεται για την ενεργοποίησή της µαγνήσιο.
Το µαγνήσιο και ο φωσφόρος είναι βιοχηµικά αδέλφια. Η φωσφογλυκοµουτάση, της οποίας το καταλυτικό κέντρο είναι µια φωσφορυλιωµένη σερίνη, ενεργοποιείται από ιόντα µαγνησίου, κυστεϊνη, γλουταθειόνη κλπ. Αυτή καταλύει αντιδράσεις που προετοιµάζουν τα σάκχαρα να πορευτούν προς τους κονδύλους.
Ας το σκιαγραφήσουµε, ζητώντας εξ αρχής συγγνώµη για την τόλµη µας: Με πρώτες ύλες τις φωσφορικές τριόζες- παράγωγα της φωτοσύνθεσης- µέσω ενζυµικών αντιδράσεων, φτάνουµε στην 6-φωσφορική φρουκτόζη κι από ‘κει στην 6-φωσφορική γλυκόζη, µόριο µε κεντρικό ρόλο στο µεταβολισµό των υδατανθράκων και αφετηρία ποικίλων µεταβολικών οδών.
Η 6-φωσφορική γλυκόζη µε τη δράση της φωσφογλυκοµουτάσης, µετατρέπεται σε 1-φωσφορική γλυκόζη (η αντίδραση είναι αντιστρεπτή) από όπου µια σειρά αντιδράσεων οδηγεί στη δηµιουργία σακχαρόζης που θα οδεύσει προς τους κονδύλους (τα τρία σάκχαρα που προαναφέραµε, οι συγκεντρώσεις των οποίων διατηρούνται σε ισορροπία στο κυτόπλασµα -µε τη δράση µιας ισοµεράσης- αποτελούν τα αποθέµατα των φωσφορικών εξοζών που, όπως περιγράψαµε, οδηγούν στη σακχαρόζη) .
Γι’ αυτό η φωσφογλυκοµουτάση κατέχει κεντρική θέση στον µεταβολισµό των υδατανθράκων κι εδώ σταµατάµε… µε την επισήµανση ότι η παραγωγή της σακχαρόζης στο κυτόπλασµα, σε συνδιασµό µε τη φόρτωση στο φλοίωµα και τη µεταφορά της στα αποθηκευτικά όργανα- στους κονδύλους εν προκειµένω- είναι ο εγγυητής της φυτικής ανάπτυξης. Σε καλά επίπεδα NPK στο έδαφος, έχουµε συστηµατικά εφαρµόσει, διαφυλλικά, θειικό µαγνήσιο 1,5-2% στην Τρίπολη (µε Γ. Μάρκο- Κ. Μαλίρη) και στη Βροντού Σερρών (µε ∆. Γεωργιτζίκη), µε καλά αποτελέσµατα. Είναι προφανές ότι οι επεµβάσεις αυτές είναι πιο χρήσιµες στα όξινα pH όπου το µαγνήσιο είναι ελλειπές.
Ιχνοστοιχεία
Από τα ιχνοστοιχεία, η πατάτα είναι ευαίσθητη στην έλλειψη ψευδαργύρου και µαγγανίου, ιδιαίτερα σε ουδέτερα και αλκαλικά εδάφη και µολυβδαινίου, σε όξινα εδάφη. Μάλιστα στο µαγγάνιο έχει αποδοθεί µια αύξηση της ξηρής ουσίας και µια επίδραση πιο ισχυρή από τα άλλα ιχνοστοιχεία στο δείκτη Harvest (σχέση µεταξύ κύριας παραγωγής και ξηρής βιοµάζας). Σε κάποιες περιοχές έχουµε συναντήσει και ελλείψεις βορίου, λ.χ. στις Σέρρες (Βροντού, Ηράκλεια κ.ά.)
Λίπανση
Η πατάτα είναι φυτό που καταναλώνει µεγάλες ποσότητες θρεπτικών στοιχείων και γενικά αντιδρά µε σχετική αµεσότητα στη χορήγησή τους. Αγαπά επίσης την οργανική ουσία, ιδιαίτερα στα πιο ελαφρά εδάφη.
Σύµφωνα µε τον Prianisnikov D.N. (1937), για την παραγωγή ενός τόνου κονδύλων και τη δηµιουργία του αντίστοιχου υπέργειου τµήµατος, χρειάζονται, 5 kg N, 2 kg P2O5 και 7-9 kg K2O. Από µια σύνθεση διαφορετικών πηγών βρίσκουµε ότι για την προαναφερθείσα παραγωγή χρειάζονται: Ν: 5-7 kg, P2O5: 1,26-2,0, K2O: 6,32-8,32, CaO: 2,48-4,64 και MgO: 1,26-2,14.
H πατάτα επιστρέφει στο έδαφος µικρές µόνο ποσότητες από τα θρεπτικά στοιχεία που προσλαµβάνει. Περίπου το 20% του αζώτου και του φωσφόρου, το 11% του καλίου και το 30% του µαγνησίου.
Ο ρυθµός πρόσληψης των θρεπτικών στοιχείων δεν διαφέρει αισθητά από το ένα θρεπτικό στο άλλο (σχήµα 1). Τις µεγαλύτερες ποσότητες σε θρεπτικά, η πατάτα τις χρειάζεται στην περίοδο της έντονης αύξησης του µεγέθους των κονδύλων. Αν υπολογίσουµε ότι από το φύτρωµα µέχρι την έναρξη της κονδυλοποίησης χρειάζονται από 10 µέχρι 35 ηµέρες ανάλογα µε την ποικιλία, οι ανάγκες σε θρεπτικά ξεκινούν να αυξάνονται από τότε και διαρκούν, ανάλογα µε την ποικιλία, από 25 µέχρι 45 ηµέρες.
Στην περίοδο της ωρίµανσης που ακολουθεί, ο ρυθµός της αύξησης του µεγέθους των κονδύλων µειώνεται, η ανάπτυξη της φυλλικής επιφάνειας σταµατά και έχουµε έντονη µεταφορά των αφοµοιώσιµων στους κονδύλους Ενδεικτικά αναφέρουµε ότι µια όψιµη ποικιλία για µια ικανοποιητική παραγωγή (4-5 tn/στρ.) χρειάζεται από 20 έως 30 kg/στρ. Ν, µέρος του οποίου, (από το 1/3 έως και τα 1/2), εφαρµόζεται επιφανειακά, σε δύο συνήθως δόσεις.
Στην πρώτη επιφανειακή λίπανση, κάποιες φορές και στη δεύτερη, καλό είναι να χορηγείται και το µέρος του καλίου που δεν δόθηκε στη βασική (συχνά το 30%).
Ένας αποτελεσµατικός τρόπος χορήγησης του επιφανειακού αζώτου και του καλίου, είναι µέσω του καταιονισµού, οπότε έχουµε πολλαπλές εφαρµογές, πρακτική ιδιαίτερα επωφελής στα αµµώδη εδάφη.
Το κάλιο της λίπανσης, µπορεί να είναι λ.χ. 15-20 kg/στρ. σε ένα έδαφος µε 25-30% άργιλο και 250-300 ppm καλίου. Συχνά όµως δίνονται πολύ µεγαλύτερες ποσότητες. Φυσικά παίζει ρόλο και η ποικιλία.
Ο φωσφόρος χορηγείται όλος στη βασική λίπανση, συχνά χωρίς ιδιαίτερη µελέτη, σε ποσότητες 10-20 kg/στρ.
Πάντως η χορήγησή του χρειάζεται περισσότερη προσοχή, όχι µόνο σε σχέση µε την περιεκτικότητα του εδάφους, αλλά και σε σχέση µε την ποικιλία και τον προορισµό της παραγωγής.
*Γεωπόνος
YARA ΕΛΛΑΣ
Τα προϊόντα των σειρών YaraMila και YaraVita καλύπτουν τις ανάγκες σε κάθε στάδιο της καλλιέργειας
Ολοκληρωμένες λύσεις θρέψης για την πατάτα από τη Yara Ελλάς
Του Αλέξανδρου Παπαγόπουλου
Η πατάτα είναι µια από τις σηµαντικότερες καλλιέργειες παγκοσµίως αφού αποτελεί ένα από τα πιο δηµοφιλή διατροφικά είδη. Περισσότεροι από 350 εκατοµµύρια τόνοι πατάτας παράγονται ετησίως σύµφωνα µε στοιχεία του FAO, συµπεριλαµβανοµένων όλων των ειδών: επιτραπέζιας, βιοµηχανικής ή baby.
Η Yara συνδυάζοντας τα αποτελέσµατα από τα κέντρα Έρευνας & Ανάπτυξης µε την αγρονοµική γνώση των γεωπόνων της εταιρίας από όλο τον κόσµο, προσεγγίζει ολοκληρωµένα τη θρέψη της πατάτας για την επίτευξη υψηλών αποδόσεων, ποσοτικά και ποιοτικά. Στόχος των παραγωγών είναι η αύξηση του µεγέθους και της οµοιοµορφίας των κονδύλων, ο αριθµός τους ανά φυτό και η ποιότητά τους (αύξηση της ξηράς ουσίας), η µείωση των εσωτερικών διαταραχών και το επίπεδο σακχάρων.
Οι θρεπτικές ανάγκες της πατάτας
Από τα κύρια θρεπτικά στοιχεία, το κάλιο και το άζωτο είναι απαραίτητα για τη βλαστική ανάπτυξη, το σχηµατισµό κονδύλων και το γέµισµά τους. Το κάλιο αποµακρύνεται σε µεγαλύτερο βαθµό µε τη συγκοµιδή και σχετίζεται άµεσα µε τις υψηλές αποδόσεις και τη διατήρηση της συνοχής των κονδύλων. Ο φώσφορος στην πατάτα χρειάζεται σε σχετικά µεγάλες ποσότητες, ιδιαίτερα στα πρώιµα στάδια της βλαστικής ανάπτυξης. Ενισχύει τη δηµιουργία ριζικού συστήµατος, την κονδυλοποίηση και µεταγενέστερα το γέµισµα των κονδύλων. Η Yara προτείνει για τη βασική λίπανση της πατάτας λιπάσµατα της σειράς YaraMila, όπως είναι το YaraMila TIGER ή YaraMila Complex, ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά του εδάφους. Χάρη στην τεχνολογία της πέρλας, τα λιπάσµατα YaraMila λιώνουν ταχύτατα, ακόµα και σε συνθήκες χαµηλής υγρασίας.
Με την τεχνολογία P-Extend των λιπασµάτων YaraMila διασφαλίζουµε την παρατεταµένη παροχή φωσφόρου, συνδυάζοντας 3 µορφές φωσφόρου µέσα στην πέρλα. Έτσι, καλύπτουµε τις ανάγκες από την αρχή της καλλιέργειας και για µεγάλο χρονικό διάστηµα σε σχέση µε τα κοινά κοκκώδη λιπάσµατα. Το άζωτο βρίσκεται σε νιτρική και αµµωνιακή µορφή σε ιδανική αναλογία, άµεσα διαθέσιµο.
Ο ρόλος του ασβεστίου
Η επαρκής παροχή ασβεστίου ενισχύει την ανάπτυξη υγιών φυτών ανθεκτικών σε καταπονήσεις. Υψηλές δόσεις ασβεστίου χρειάζονται για να καλύψουν τις ανάγκες των κονδύλων, που είναι κρίσιµες για την ποιότητα της καλλιέργειας. Για το στάδιο αυτό προτείνεται η εφαρµογή ενός εκ των YaraLiva NITRABOR ή YaraLiva TROPICOTE γραµµικά ή µε διανοµέα ή το YaraTera CALCINIT µέσω υδρολίπανσης από το στάδιο της ανάπτυξης του φυλλώµατος. Πρόκειται για µοναδικά προϊόντα καθώς παρέχουν υδατοδιαλυτό ασβέστιο και άζωτο, µε την υψηλότερη απόδοση των θρεπτικών στοιχείων (Nutrients Use Efficiency).
Υδρολίπανση
Στην καλλιέργεια της πατάτας, η εφαρµογή λιπασµάτων µέσω υδρολίπανσης είναι αρκετά δηµοφολής. Η ιδανική λύση είναι τα λιπάσµατα της σειράς YaraRega. Πρόκειται για τη καινοτόµα σειρά της Yara µε σύνθετα ΝΡΚ υδατοδιαλυτά λιπάσµατα σε µορφή κόκκου, ιδανικά για όλες τις υπαίθριες καλλιέργειες που υδρολιπαίνονται. Τα λιπάσµατα YaraRega διατίθενται σε διάφορους τύπους ΝΡΚ µε δευτερεύοντα θρεπτικά στοιχεία και ιχνοστοιχεία και καλύπτουν τις διαφορετικές ανάγκες ανάλογα µε το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας, από την έναρξής της έως και το γέµισµα των κονδύλων.
Εφαρµογή YaraVita: διαφυλλικά λιπάσµατα και βιοδιεγέρτες
Όλες οι υπαίθριες καλλιέργειες, έτσι και η πατάτα, βιώνουν καταπονήσεις από αβιοτικούς παράγοντες που έχουν αντίκτυπο στη σωστή ανάπτυξη των φυτών και εποµένως στην απόδοσή τους. Η απώλεια απόδοσης που δηµιουργείται εξαιτίας των καταπονήσεων αυτών µπορεί να µετριαστεί µε τη χρήση των κατάλληλων βιοδιεγερτών στα κατάλληλα στάδια ανάπτυξης. Αξίζει να αναφέρουµε κάποιες σηµαντικές εφαρµογές για την πατάτα καθώς και τα στάδια όπου θα πρέπει να γίνονται:
Το YaraVita OPTINUE είναι ένας βιοδιεγέρτης που εφαρµόζεται µέσω υδρολίπανσης, όταν τα στελέχη έχουν ύψος 10-15 εκ. Το YaraVita OPTINUE βοηθάει στην ανάπτυξη ενός γερού και υγιούς ριζικού συστήµατος, την αύξηση της ικανότητας ανταλλαγής κατιόντων, ενώ παράλληλα δηµιουργεί ευνοϊκό περιβάλλον για τους ωφέλιµους µικροοργανισµούς.
Από το στάδιο της κονδυλοποίησης και έπειτα πραγµατοποιείται αναδιανοµή του φωσφόρου από τα φύλλα προς τους κονδύλους και µειώνεται η απορρόφησή του από τις ρίζες. Εποµένως είναι σηµαντική η παροχή του φωσφόρου διαφυλλικά, δεδοµένου ότι όσο διατηρείται η συγκέντρωση του φωσφόρου σε επίπεδα άνω του 0,22% στα φύλλα αυξάνεται και το βάρος των κονδύλων. Το YaraVita CROP BOOST και το YaraVita SENIPHOS, λειτουργούν ως διαφυλλικές «ενέσεις» ενέργειας παρέχοντας, µεταξύ άλλων, φώσφορο σε µεγάλη συγκέντρωση και για µεγάλη διάρκεια, καλύπτοντας τις ανάγκες αυτού του σταδίου.
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε το yara.gr
*Agronomy Operations, Yara Ελλάς
