του Γιάννη Ρούπα
Για να εντοπίσει κανείς τα αίτια πίσω από την πορεία υποτίμησης της παραγωγής, θα πρέπει να αναλογιστεί τόσο την σημαντική αύξηση στις φυτεύσεις του 2024, με τα αυξημένα στρέμματα να παραμένουν και στις τελευταίες φυτεύσεις (φθινοπωρινή πατάτα) που βγάζει η Πελοπόννησος. Στον κύκλο 365 ημέρων της ελληνικής πατάτας, σειρά παίρνουν πλέον οι ζώνες σε Αχαΐα και Ηλεία, οι οποίες θα αρχίσουν να μαζεύουν προϊόν σε 10 – 15 μέρες, γύρω στις 20 Νοεμβρίου. Τυπικά, η πατάτα αυτή μπορεί να λογίζεται ως «φθινοπωρινή», ωστόσο μία σειρά από παραμέτρους (κατανομή βροχών, ευκολία εύρεσης εργατών, κτλπ), έχουν κάπως «οψιμίσει» τις σοδειές στα Νότια, στην πράξη μετατρέποντάς τες σε … χειμερινές.
Οι τιμές παραγωγού που ακούγονται από βόρεια Ελλάδα, παίζουν στα 27 με 32 λεπτά το κιλό, επίδοση που αν πολλαπλασιαστεί με μία συνηθισμένη απόδοση 3.000 κιλών στο στρέμμα, δίνει μία πρόσοδο αναγόμενη το πολύ σε 1.000 ευρώ, όταν τα έξοδα καλλιέργειας και απόσβεσης μίας μέσης εκμετάλλευσης πλέον παίζουν κατά κανόνα πάνω από 1.100 ευρώ.
Στα 20 με 25 λεπτά οι τιμές σε Βέλγιο, Πολωνία, Γερμανία, Γαλλία και Ολλανδία
Η στροφή μεγαλύτερης μερίδας παραγωγών την τελευταία διετία προς την πατάτα δεν εντοπίζεται μόνο στην Ελλάδα, αλλά αποτελεί πανευρωπαϊκό φαινόμενο. Στη Γαλλία, στις τελευταίες φυτεύσεις μαζεύτηκαν 8,5 εκατ. τόνοι πατάτας, ήτοι περίπου 10% περισσότεροι σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο το 2024. Παρόμοια είναι η εικόνα και στην Πολωνία, όπου η συγκομιδή πατάτας αυξήθηκε κατά 15% στους 6,8 εκατ. τόνους, γεγονός που επίσης οδήγησε σε μεγάλη μείωση των τιμών, ενώ στο Βέλγιο οι τιμές έχουν υποχωρήσει κατά κανόνα γύρω από τα 20 λεπτά το κιλό. Στην Ολλανδία και στη Γερμανία η κατάσταση επιδεινώθηκε από την κάπως μειωμένη εποχική. Στην Ιταλία οι τιμές έχουν πέσει στα 25 με 30 λεπτά το κιλό υπό την πίεση των εισαγωγών από την Γαλλία, ενώ στην Αυστρία και στην Ελβετία η αγορά παραμένει σταθερή περί των 30 λεπτών, αν και εντοπίζονται δυσκολίες με την αποθήκευση της αυξημένης σοδειάς.
Υπό πίεση μέχρι να βγει το 2025
Η συγκυρία στην οποία έχει περιέλθει η εγχώρια (και μη) αγορά, επιτάσσει ροκάνισμα αποθεμάτων σήμερα και μείωση εκτάσεων στις επόμενες φυτεύσεις αύριο. Ειδικά στην Ελλάδα, όπου η χωρητικότητα των ψυκτικών θαλάμων είναι δεδομένη και η κάποια πίεση από τις εισαγωγές κάθε χρόνο (Αίγυπτος) σε ένα βαθμό δεδομένη, χρειάζονται άμεσα να γίνουν κινήσεις.
Οι ευρωπαϊκές αγορές βέβαια είναι μεν συγκοινωνούντα δοχεία, ωστόσο η εξέλιξη των τιμών στα Δυτικά της Ηπείρου δεν επηρεάζει τόσο την εσωτερική αγορά. Περισσότερο εκμηδενίζει τα περιθώρια διαφοροποίησης στις τιμές εξαγωγής για το ελληνικό προϊόν. Το «θετικό» εδώ είναι πως σε όλη την Ευρώπη οι τιμές είναι συντονισμένες γύρω από τα 25 με 30 λεπτά, οπότε δεν φαίνεται πως η πατάτα μπορεί να υποχωρήσει περαιτέρω.
Κλαδικά εξειδικευμένα μέσα ενημέρωσης όπως το FreshPlaza εκτιμούν πως το 2025 είναι μια από τις πιο δύσκολες χρονιές των τελευταίων ετών, με τις τιμές σε πτωτική τάση στις περισσότερες χώρες, τη ζήτηση να είναι αναιμική και τα επιπλέον αποθέματα να διαρκούν τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του έτους.
