Τον κώδωνα του κινδύνου έκρουσε ο καθηγητής Νίκος Παπαδόπουλος, του Εργαστηρίου Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας, από το Τμήμα Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, τονίζοντας πως μετά τη μύγα της Μεσογείου, δύο ακόμη είδη φρουτομυγών, η ασιατική μύγα κι η μύγα του ροδάκινου απειλούν την παραγωγή των οπωροφόρων στην Κεντρική Μακεδονία.
«Η κλιματική αλλαγή, σε συνδυασμό με την παγκόσμια, μαζική εμπορία και διακίνηση φρέσκων φρούτων, αλλά και την εισαγωγή νέων ειδών και ποικιλιών στην καλλιέργεια των οπωροκηπευτικών συμβάλλει στη διασπορά και εισβολή νέων εχθρών στην Ευρώπη και στη χώρα μας», είπε ο κ. Παπαδόπουλος, από το βήμα σχετικής ημερίδας που οργάνωσε η «Novagreen» την Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου, στην πόλη της Έδεσσας.
Σημαντικές ζημίες τοπικά από τη Μύγα της Μεσογείου
Σύμφωνα με τον ομιλητή, τα τελευταία έτη καταγράφεται διασπορά της μύγας της Μεσογείου στη φρουτοπαραγωγική περιοχή της κεντρικής Μακεδονίας και σημειώνονται τοπικά σημαντικές ζημιές, όπως δείχνουν και τα ευρήματα ερευνητικών έργων (σ. σ. FF-IPM και REACT), μέσω των οποίων μελετήθηκε συστηματικά η δυναμική πληθυσμών και διασπορά της μύγας της Μεσογείου στην κεντρική Μακεδονία.
«Η έξαρση των πληθυσμών, από έτος σε έτος, επηρεάζεται από τις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα και κυρίως της άνοιξης», ανέφερε ο κ. Παπαδόπουλος, συμπληρώνοντας πως μέσα από την αξιοποίηση των ερευνητικών δεδομένων του προγράμματος REACT, «αναπτύξαμε και ήδη εφαρμόζουμε μια καινοτόμο προσέγγιση στην αντιμετώπιση της μύγας της Μεσογείου, τοπικά, με την εξαπόλυση στειρωμένων εντόμων και […] τα μέχρι τώρα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά, καθώς οι εξαπολύσεις στειρωμένων εντόμων κατάφεραν να μειώσουν σημαντικά την πυκνότητα των πληθυσμών στις περιοχές στόχους».
Νέες απειλές ενόψει για τα οπωροφόρα
Αναφορικά με τα άλλα δύο είδη φρουτόμυγων, την ασιατική μύγα και τη μύγα του ροδάκινου, που επίσης απειλούν την παραγωγή φρέσκων φρούτων της χώρας κι ιδιαίτερα τα κτήματα της Κεντρικής Μακεδονίας, ο καθηγητής υπογράμμισε πως οι συλλήψεις ενηλικών της ασιατικής μύγας στην Ιταλία, Γαλλία και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία έτη και της μύγας της ροδακινιάς στην Αυστρία δείχνουν μια προοδευτική εισβολή στην Ευρώπη. «Τα τελευταία δύο έτη καταγράφηκαν συλλήψεις της ασιατικής μύγας στην περιοχή της Αττικής και φέτος και της μύγας του ροδάκινου τόσο στην Αττική όσο και στη Λακωνία», είπε και κάλεσε τους εμπλεκόμενους σε εντατικοποίηση των δράσεων που αφορούν στη διαπίστωση της παρουσία τους και στην άμεση ανάπτυξη στρατηγικών και μεθόδων αντιμετώπισης σε περίπτωση που σημειωθεί εγκατάσταση και διασπορά τους σε φρουτοπαραγωγικές περιοχές της χώρας.
Ποιοτική και ποσοτική υποβάθμιση από την καφέ ασιατική βρωμούσα
Στην εξάπλωση της καφέ ασιατικής βρωμούσας και τις επιπτώσεις της στις καλλιέργειες, εστίασε ο Στέφανος Ανδρεάδης, κύριος ερευνητής στο Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων του ΕΛΓΟ Δήμητρα. «Η καφέ ασιατική βρωμούσα, έχει εξελιχθεί σε έναν από τους σοβαρότερους εντομολογικούς εχθρούς των δενδρωδών καλλιεργειών, με έντονη και παρατεταμένη παρουσία στους οπωρώνες», επισήμανε ο ομιλητής, παρουσιάζοντας, μεταξύ άλλων, την εποχική δραστηριότητα του εντόμου στις ελληνικές συνθήκες και την ικανότητά του να διατηρεί υψηλούς πληθυσμούς σε όλη τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου, ολοκληρώνοντας δύο αλληλοεπικαλυπτόμενες γενεές σε φυτά-ξενιστές όπως η ακτινιδιά, η ροδακινιά και η μηλιά.
Ο ερευνητής ανέδειξε, επίσης, την έκταση της ποιοτικής και ποσοτικής υποβάθμισης των καρπών που προκαλεί η διατροφική δραστηριότητα της καφέ ασιατικής βρωμούσας, με εμφανείς διαφορές ανάμεσα σε είδη ξενιστών και τα στάδια ανάπτυξης του εντόμου και υπογράμμισε την ανάγκη στοχευμένων κι αποτελεσματικών στρατηγικών διαχείρισης.
Παγκόσμια απειλή τα έντομα εισβολής με σοβαρές επιπτώσεις
Κρίσιμο τομέα για την αγροτική ανάπτυξη της χώρας, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθιστούν την καινοτόμο φυτοπροστασία, τα έντομα εισβολείς που αποτελούν παγκόσμια απειλή, με σημαντικές επιπτώσεις στη γεωργική παραγωγή, το περιβάλλον και το εμπόριο φυτικών προϊόντων, ανέφερε από την πλευρά του ο Βασίλης Ροδοβίτης από το Εργαστήριο Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας του τμήματος Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος, της Σχολής Γεωπονικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
«Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) κατατάσσει τα A. bungii και P. japonica στους πλέον επικίνδυνους εχθρούς καραντίνας, ενώ το P. comstocki, ήδη εγκατεστημένο στην Ένωση, αναδεικνύεται σε σημαντικό αναδυόμενο εχθρό στις περιοχές καλλιέργειας καρποφόρων δέντρων», σημείωσε ο ομιλητής και πρόσθεσε ότι «η κλιματική αλλαγή, η μείωση των διαθέσιμων εντομοκτόνων στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας και η περιορισμένη ή ελλιπής εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων διαχείρισης εχθρών ενισχύουν τον κίνδυνο νέων εισβολών». Στο πλαίσιο αυτό επισήμανε πως η συστηματική επιτήρηση, η έγκαιρη ανίχνευση, η συντονισμένη αντιμετώπιση και η εις βάθος κατανόηση του βιολογικού κύκλου και της οικολογίας των εντόμων καραντίνας και αυτών που δεν αποτελούσαν σημαντικούς εχθρούς μέχρι πρότινος, αποτελούν βασικά εργαλεία για την πρόληψη και την αποτελεσματική διαχείριση μελλοντικών απειλών.
Προσβολές ασθένειας ξύλου και σε νέες φυτείες τα τελευταία χρόνια
Στις αναδυόμενες και υφιστάμενες ασθένειες του ξύλου σε καλλιέργειες υψηλής αξίας, οι οποίες εξελίσσονται αργά και οδηγούν σε εξασθένιση, μείωση της παραγωγικότητας και τελικά στο θάνατο των φυτών, εστίασε ο Στέφανος Γαβριήλ Τεστέμπασης, Επ. καθηγητής φυτοποθολογίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. «Τα τελευταία έτη παρατηρείται αύξηση της συχνότητας και της έντασης των προσβολών, ακόμη και σε νεαρές φυτείες, λόγω της κλιματικής αλλαγής, του φυτικού στρες, της εντατικοποίησης της καλλιέργειας και της χρήσης μολυσμένου πολλαπλασιαστικού υλικού», ανέφερε και εξήγησε πως «οι μολύνσεις εγκαθίστανται κυρίως μέσω πληγών, με τις τομές κλαδέματος να αποτελούν τη βασικότερη πύλη εισόδου των παθογόνων».
Κατά τον ομιλητή, στα πυρηνόκαρπα, όπως η ροδακινιά, κυριαρχούν τα έλκη βλαστών που προκαλούνται από μύκητες των γενών Diaporthe και Cytospora, οδηγώντας σε νέκρωση βλαστών και βραχιόνων. Αντίστοιχα, στα μηλοειδή, οι εξελκώσεις βραχιόνων και κορμού αποτελούν αναδυόμενο πρόβλημα, με σημαντικές απώλειες κυρίως σε νεαρές φυτείες, ενώ στην ακτινιδιά οι ασθένειες του ξύλου προκαλούν έλκη, ημιπληγίες ή αποπληξίες, με συχνή απώλεια φυτών.
«Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν αποτελεσματικά θεραπευτικά μέτρα μετά την εγκατάσταση των παθογόνων, η αντιμετώπιση βασίζεται στην πρόληψη και στην εφαρμογή ολοκληρωμένων καλλιεργητικών πρακτικών, όπως το σωστό κλάδεμα, η προστασία των πληγών και η διατήρηση καλής φυτοϋγείας», ανέφερε.
Ενθαρρυντικά μηνύματα για τα παραμορφωμένα πυρηνόκαρπα
Τις εξελίξεις στην έρευνα για το παραμορφωτικό άκαρι της ροδακινιάς, που έχει προκαλέσει πανικό τα 2-3 τελευταία χρόνια, σε καλλιέργειες κυρίως στην Πέλλα και στην Ημαθία, παρουσίασαν οι Δρ. Ελευθερία Καπαξίδη από το Εργαστήριο Ακαρολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου και Δρ. Συμεών Μαρνασίδης από τη ΔΑΟΚ Πέλλας.
Κάνοντας ένα flash back στην εμφάνιση της ασθένειας οι ομιλητές είπαν μεταξύ άλλων πως τον Ιούνιο του 2024, εντοπίστηκε για πρώτη φορά το άκαρι της οικογένειας Eriophyidae σε παραμορφωμένους καρπούς, ενώ αναφέρθηκαν και στον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται. Ως προς την αντιμετώπισή του εφαρμόστηκαν ψεκασμοί με δραστικές ουσίες όπως η abamectin (στη ρόδινη κορυφή και μετά την πτώση πετάλων) και βρέξιμο θειάφι. «Παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της παραμόρφωσης σε αγρούς που ακολούθησαν το πρόγραμμα. Για παράδειγμα, σε αγρούς με 100% παραμόρφωση το 2024, το ποσοστό έπεσε στο 10% ή 40% το 2025 μετά τις επεμβάσεις. Ωστόσο, το σύμπτωμα δεν εξαλείφθηκε πλήρως, υποδεικνύοντας ότι η ζημιά ξεκινά πολύ νωρίς», επισημάνθηκε ενώ δόθηκαν και οδηγίες για τους Παραγωγούς που περιλαμβάνουν: α) Απομάκρυνση και καταστροφή όλου του φυτικού υλικού μετά το κλάδεμα, β) Αποφυγή μετακίνησης μολυσμένου πολλαπλασιαστικού υλικού (π.χ. εμβόλια), γ) να μην μένουν καρποί πάνω στα δέντρα μετά τη συγκομιδή και δ) καθολική τήρηση των οδηγιών ψεκασμού που εκδίδονται από τις επίσημες υπηρεσίες».
Ανάγκη για συνδυασμένες εφαρμογές στη ζιζανιοκτονία
Στη σοβαρότητα των προβλημάτων που προκαλούν τα ζιζάνια και στην ανάγκη εφαρμογής συνδυασμού πρακτικών για τη διαχείρισή τους, επικέντρωσε την ομιλία της η Βάγια Κατή, καθηγήτρια Ζιζανιολογίας στο Τμήμα Γεωπονίας του ΑΠΘ. Μιλώντας για την ολοκληρωμένη διαχείριση των ζιζανίων στα πυρηνόκαρπα η καθηγήτρια επισήμανε, μεταξύ άλλων, πως καμία μέθοδος δεν είναι από μόνη της επαρκής, αλλά απαιτείται συνδυασμός πρακτικών στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης διαχείρισης. Όσον αφορά στη χημική αντιμετώπιση, αναφέρθηκε στα εγκεκριμένα-διαθέσιμα ζιζανιοκτόνα, αλλά και στους παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητά τους και τους κινδύνου φυτοτοξικότητας.
Σχετικά με το κρίσιμο ζήτημα της ανθεκτικότητας των ζιζανίων σημείωσε την ανάγκη εναλλαγής ζιζανιοκτόνων διαφορετικών μηχανισμών δράσης, ενώ δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει ότι η χρήση ζιζανιοκτόνων προτείνεται ως έσχατη και αποτελεσματικότερη λύση, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι θα επιδιώκεται η ορθή και ασφαλής εφαρμογή τους για την καλλιέργεια, τον άνθρωπο και το περιβάλλον.
Στην ημερίδα που συγκέντρωσε περισσότερους από 150 επαγγελματίες του γεωπονικού χώρου, γεωπόνους, ερευνητές και παραγωγούς, έκανε χαιρετισμό ο Γεν. Διευθυντής της Novagreen, Δημήτρης Μοναστηρίδης, ο οποίος παρουσίασε τη φιλοσοφία και τη στρατηγική προσέγγιση της εταιρείας στη σύγχρονη δενδροκομία και φυτοπροστασία. Εστιάζοντας στο διαρκώς μεταβαλλόμενο -οικονομικά, γεωπολιτικά, τεχνολογικά, νομοθετικά και κλιματικά- διεθνές περιβάλλον, τόνισε ότι ο πρωτογενής τομέας του «αύριο» δεν θα έχει καμία σχέση με τη Γεωργία του σήμερα.
«Στη NOVAGREEN AE πιστεύουμε ότι οι μόνοι τρόποι για να υπερβούμε τις προκλήσεις και τους κίνδυνους που επιφέρουν οι αλλαγές αυτές είναι να παραμείνουμε οικονομικά υγιείς ως επιχειρήσεις και να κάνουμε ειλικρινείς και αμοιβαία επωφελείς συνεργασίες, στις οποίες η «τιμή» δεν θα είναι το μόνο ζητούμενο αλλά το σύνολο των υπηρεσιών-παροχών που μπορούν αυτές να ικανοποιήσουν», ανέφερε και τόνισε πως «παραμένοντας σταθεροί στις αξίες μας, επενδύουμε στους ανθρώπους μας, στη γνώση και στην καινοτομία και στη μεταφορά της γνώσης στους συνεργάτες μας».
