«Μετά από ένα χρόνο εμπειρίας με τη νέα ΚΑΠ, παρατήρησα ότι ορισμένες διατάξεις είναι ανεπαρκώς αναπτυγμένες, ασαφείς ή επιδέχονται ερμηνεία. Τα ειδικά χαρακτηριστικά των οργανώσεων παραγωγών στον τομέα των οπωροκηπευτικών δεν λαμβάνονται επαρκώς υπόψη στις οριζόντιες διατάξεις των επιχειρησιακών προγραμμάτων και αυτή η παρερμηνεία της επικουρικότητας μπορεί να έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις», αναφέρει άρθρο γνώμης του Luc Vanoirbeek, πρόεδρου της Ομάδας Εργασίας Copa και Cogeca για τα φρούτα και τα λαχανικά.
Αναλυτικά το άρθρο του Luc Vanoirbeek, πρόεδρου της Ομάδας Εργασίας Copa και Cogeca για τα φρούτα και τα λαχανικά
Πολλοί ευρωπαίοι καταναλωτές συχνά αγνοούν τον ζωτικό ρόλο που διαδραματίζουν οι Οργανώσεις Παραγωγών στον γεωργικό τομέα. Ωστόσο, στον τομέα των φρούτων και λαχανικών μου, αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των προσπαθειών μας στο μάρκετινγκ. Από το 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταγράψει 1.536 οργανώσεις παραγωγών και 26 διεθνικές οργανώσεις παραγωγών σε αυτόν τον τομέα. Παραδοσιακά αποκαλούμενες ως «ΟΠ», αυτές οι οργανώσεις παραγωγών φρούτων και λαχανικών είναι πολύ μοναδικές οργανώσεις στο ότι αποτελούνται από μια ομάδα παραγωγών ή συνεταιρισμών που ενώνονται για να συγκεντρώσουν την παραγωγή τους με σκοπό την εμπορία τους.
Οι ΟΠ είναι απαραίτητες επειδή διασφαλίζουν σταθερό εφοδιασμό υψηλής ποιότητας, υγιεινών προϊόντων, ενώ παράλληλα εγγυώνται τη συμμόρφωση με τις υλικοτεχνικές συμφωνίες για την κάλυψη των αναγκών των λιανοπωλητών και την προστασία της υγείας των καταναλωτών.
Από το 1996, η ΕΕ παρέχει στοχευμένη βοήθεια σε οργανώσεις παραγωγών φρούτων και λαχανικών. Αυτή η βοήθεια στοχεύει κυρίως στην ενίσχυση της θέσης των καλλιεργητών στην αλυσίδα εφοδιασμού ενθαρρύνοντας συλλογικές δράσεις και επενδύσεις, διαχείριση κρίσεων και προσπάθειες προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και προστασία του περιβάλλοντος. Αυτή η στήριξη είναι επίσης ανάλογη με τον κύκλο εργασιών της ΟΠ, επιτρέποντας τη συγχρηματοδότηση έως και 50% του επιχειρησιακού ταμείου που δημιουργούν οι καλλιεργητές για την υλοποίηση πολυετών επιχειρησιακών προγραμμάτων.
Χάρη σε αυτά τα επιχειρησιακά προγράμματα που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ, οι οργανώσεις παραγωγών στον τομέα των οπωροκηπευτικών ενισχύουν τη διαπραγματευτική δύναμη των μεμονωμένων καλλιεργητών και διασφαλίζουν ένα δίκαιο, διαφανές σύστημα πωλήσεων για όλα τα μέλη. Επιπλέον, οι ΟΠ προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη αντιμετωπίζοντας συλλογικά τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις, προσφέροντας ομαδικές πιστοποιήσεις όπως το GlobalGAP.
Τέτοια επιτεύγματα δεν θα ήταν δυνατά με το ίδιο κόστος χωρίς αυτήν την κοινοτική βοήθεια, η οποία τελικά ωφελεί τους καταναλωτές της ΕΕ διατηρώντας τις τιμές των φρέσκων φρούτων και λαχανικών σε προσιτές τιμές.
Ωστόσο, αυτό το ενάρετο σύστημα – μια ιστορία επιτυχίας της ΕΕ που πιστεύω ότι δεν τονίζεται αρκετά και ευθυγραμμίζεται απόλυτα με τις απαιτήσεις της κοινωνίας – έχει πλέον κολλήσει σε κάποιο βαθμό και ανησυχώ για το μέλλον. Επιτρέψτε μου να εξηγήσω.
Από το 2023, οι ΟΠ πρέπει να εφαρμόσουν σταδιακά τα επιχειρησιακά τους προγράμματα στο πλαίσιο της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) έως το 2025. Η νέα ΚΑΠ παρέχει μεγαλύτερη επικουρικότητα στα κράτη μέλη, επιτρέποντάς τους να εφαρμόζουν τα εθνικά στρατηγικά τους σχέδια με βάση τις δικές τους γεωργικές προτεραιότητες.
Μετά από ένα χρόνο εμπειρίας με τη νέα ΚΑΠ, παρατήρησα ότι ορισμένες διατάξεις είναι ανεπαρκώς αναπτυγμένες, ασαφείς ή επιδέχονται ερμηνεία. Τα ειδικά χαρακτηριστικά των οργανώσεων παραγωγών στον τομέα των οπωροκηπευτικών δεν λαμβάνονται επαρκώς υπόψη στις οριζόντιες διατάξεις των επιχειρησιακών προγραμμάτων και αυτή η παρερμηνεία της επικουρικότητας μπορεί να έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις.
Αυτή η κατάσταση δημιουργεί νομική αβεβαιότητα, οδηγεί σε ασυνέπειες και μειώνει τις επιλογές για επιχειρησιακά προγράμματα στον τομέα των οπωροκηπευτικών. Για παράδειγμα, βάσει του προηγούμενου συστήματος, οι μικρομεσαίες ΟΠ μπορούσαν να λαμβάνουν μερικές πληρωμές απευθείας από την ΕΕ. Ωστόσο, βάσει της νέας ΚΓΠ, αυτές οι μερικές πληρωμές επαφίονται στη διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών ή των περιφερειών, οι οποίες ενδέχεται να επιλέξουν να μην τις εφαρμόσουν. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η άρνηση ορισμένων αρχών να προσαρμόσουν τους μισθούς για τον πληθωρισμό, αναφέροντας ότι τέτοιες αυξήσεις δεν περιλαμβάνονταν στις αρχικές δηλώσεις του προγράμματος.
Φοβάμαι ότι έως το 2025, πολλές μικρομεσαίες οργανώσεις παραγωγών στον τομέα των οπωροκηπευτικών ενδέχεται να μην είναι σε θέση να θεσπίσουν νέα πολυετή επιχειρησιακά προγράμματα βάσει των νέων κανόνων της ΚΑΠ ή να αποφασίσουν να μην το κάνουν. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντική μείωση του όγκου των φρούτων και λαχανικών που διατίθενται στο εμπόριο μέσω Pos – ένα βήμα προς τα πίσω από κάθε άποψη!
Καθώς τα κράτη μέλη και η Επιτροπή συζητούν το μέλλον του τομέα των οπωροκηπευτικών στην επόμενη συνεδρίαση της Ειδικής Επιτροπής Γεωργίας (ΕΓΚ), τα προτρέπω να διασφαλίσουν ότι η μετάβαση του επιχειρησιακού προγράμματος των ΟΠ στο νέο μοντέλο της ΚΑΠ θα έχει επιτυχία, όχι οπισθοδρόμηση. Είναι ζωτικής σημασίας να δοθούν κίνητρα για την ανάπτυξη αναγνωρισμένων οργανώσεων παραγωγών, ειδικά σε περιοχές όπου η οργάνωση των καλλιεργητών οπωροκηπευτικών είναι επί του παρόντος περιορισμένη.
Luc Vanoirbeek, Πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας Copa και Cogeca για τα φρούτα και τα λαχανικά και Γενικός Γραμματέας της Ομοσπονδίας Βελγικών Κηπευτικών Συνεταιρισμών
