του Ηλία Ανδρεάκη
Χώρες, όπως Μεξικό, Ταϊλάνδη, Περού, Τουρκία, Μαρόκο και Αίγυπτος που αυξήσαν την τελευταία διετία τις εξαγωγές τους στην παγκόσµια αγορά, ωθούµενες από τις ευνοϊκές συνθήκες παραγωγής και τη γεωγραφική τους θέση δεν εδραιώνουν απλά τα µερίδια τους… πρωταγωνιστούν και αναµένεται να διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή αγορά φρούτων. Ενδεικτική των τάσεων που αναµένεται να επικρατήσουν στην παγκόσµια αγορά φρέσκων φρούτων και λαχανικών φέτος η έκθεση της Fruit Logistica (5-7 Φεβρουαρίου) στο Βερολίνο που παρουσίασε µελέτη για τις εµπορικές ροές και πως αυτές διαµορφώνονται εν µέσω κλιµατικών, γεωπολιτικών και οικονοµικών αβεβαιοτήτων. Μάλιστα, φαίνεται πως οι κατηγορίες φρούτων υψηλής αξίας όπως µούρα, ντούριαν, αβοκάντο και κεράσια κερδίζουν σηµαντικό έδαφος στην παγκόσµια αγορά.
H Γηραιά mega εισαγωγέας τροπικών φρούτων
Σύµφωνα µε τη µελέτη αγορών, στην Ευρώπη αναµένεται να συνεχίσουν να ισχύουν οι ήδη γνώριµες δυναµικές. Οι χώρες της Γηραιάς ηπείρου προβλέπεται πως θα συνεχίσουν να στηρίζονται σε εισαγωγές τροπικών και εκτός εποχής φρούτων, παρουσιάζοντας σηµαντικές εµπορικές ευκαιρίες για Τρίτες χώρες. Αντίθετα, η πλειονότητα των λαχανικών που θα καταναλωθούν στην Ευρώπη θα έχουν παραχθεί εντός των συνόρων της, µε το εµπόριο τους να πραγµατοποιείται, κυρίως, µεταξύ γειτονικών χωρών. Εξαίρεση αναµένεται να αποτελέσουν προϊόντα όπως γλυκοπατάτες, τζίντζερ και σκόρδο.
Υπό την πίεση του έντονου δηµογραφικού προβλήµατος, των αυστηρών νοµοθεσιών και απαιτήσεων βιωσιµότητας, αλλά και του διαρκώς αυξανόµενου εργατικού κόστους, ο όγκος φρέσκων φρούτων και λαχανικών που παράγεται εντός της Ευρώπης αναµένεται να παραµείνει στάσιµος ή να κινηθεί ελαφρά προς τα κάτω. Καθώς οι καταναλωτικές προτιµήσεις στρέφονται προς προϊόντα υψηλότερης αξίας, αλλά και λόγω αυξηµένου κόστους και ρίσκου στο παγκόσµιο εµπόριο, η αξία της παραγωγής και της κατανάλωσης αναµένεται να φτάσει σε ακόµα µεγαλύτερα ύψη, µε τη Fruit Logistica, όµως, να επισηµαίνει ότι από άποψη αύξησης όγκου η κατάσταση δεν είναι αισιόδοξη για την Ευρώπη.
Στον αντίποδα, Τουρκία και Αίγυπτος έχουν δει σηµαντική ποσοστιαία ανάπτυξη των εξαγωγών φρούτων και λαχανικών τους χάρη στις ευνοϊκές συνθήκες, όπως το χαµηλό κόστος και της στρατηγικής τους θέση ως σταυροδρόµι µεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Ασίας. Η Τουρκία έχει αυξήσει ακόµα σηµαντικά τις εξαγωγές φρούτων προς τη Ρωσία για την τετραετία 2019-2023, και ειδικά αβοκάντο, µήλων, ακτινιδίων, αχλαδιών και ροδάκινων. Την ίδια ώρα Ολλανδία και ΗΑΕ εδραιώνονται ως εµπορικοί κόµβοι για Ευρώπη και Μέση Ανατολή αντίστοιχα.
Όνοµα η Ελλάδα στα ακτινίδια
Μεγάλες ευκαιρίες ανάπτυξης για πολλές χώρες, µεταξύ αυτών και η Ελλάδα, παρουσιάζει το ακτινίδιο, αφού έχει παρουσιαστεί κενό στην αγορά λόγω των απωλειών που έχει βιώσει η Ιταλία λόγω ασθενειών. Μοναδικό ερωτηµατικό αποτελεί το αν η εταιρεία Zespri από τη Νέα Ζηλανδία θα µπορέσει να αποκτήσει άδεια από ντόπιους φορείς για να φυτέψει 25.000 στρέµµατα ακτινίδιων σε Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία και Ιαπωνία, επιτρέποντάς της να αυξήσει το θετικό κλίµα. Άξιο αναφοράς είναι ότι κατά την περίοδο 2019-2023 η Ελλάδα έχει αυξήσει τις εξαγωγές ακτινιδίων κατά 81% , σε αξία 282 εκατ. ευρώ.
Ασθένειες και κόστη φρενάρουν θερµοκηπιακά λαχανικά
Μεταξύ 2018 και 2023 η αξία της παγκόσµιας αγοράς φρέσκων λαχανικών αυξήθηκε κατά περίπου 25% στα 86,8 δισ. ευρώ. Τα θερµοκηπιακά λαχανικά, όπως ντοµάτες, πιπεριές και αγγούρια παραµένουν σε περίοπτη θέση στο εµπόριο της ΕΕ, αν και παρατηρούνται αλλαγές στις χώρες προέλευσης, καθώς και στα είδη που καλλιεργούνται. Οι δύο κορυφαίοι παραγωγοί θερµοκηπιακών λαχανικών της Ευρώπης, Ολλανδία και Ισπανία, έχουν δει τις εξαγωγές τους να φρενάρουν, ειδικά στις ντοµάτες. Η πτώση αυτή για την Ολλανδία οφείλεται κυρίως στην εκτόξευση των τιµών του φυσικού αερίου το 2022-2203, µε αποτέλεσµα σηµαντική αύξηση του κόστους παραγωγής σε θερµαινόµενα θερµοκήπια, ενώ η Ισπανία είδε τις εξαγωγές ντοµάτας στη διάρκεια των τελευταίων έξι ετών να συρρικνώνονται ελέω καστανής ρυτίδωσης, έλλειψης εργατικών χεριών, ακραίων καιρικών φαινοµένων, ανεπάρκειας υδατικών πόρων και ενεργειακού κόστους.
Το εξωτικό ντούριαν νικητής των εξαγωγών
Πίσω από το εξωτικό φρούτο ντούριαν που αναπάντεχα έχει δει τη µεγαλύτερη αύξηση της αξίας των εξαγωγών του τα τελευταία χρόνια (στα 4,66 δισ. ευρώ το 2023), και στη δεύτερη θέση σε αξία βρίσκονται τα βατόµουρα, µε αύξηση 10,7% (στα 1,94 δισ. ευρώ το 2023). Στην τρίτη θέση οι ντοµάτες, που βρίσκονται µεταξύ των φρέσκων τροφίµων που έχουν τις περισσότερες εξαγωγές µετά τις µπανάνες. Την ώρα που οι µπανάνες σηµειώνουν µια µικρή ετήσια ανάπτυξη 1,1%, οι ντοµάτες ακολουθούν µε σηµαντικά γρηγορότερο ρυθµό 3,7%. Παρότι ο όγκος των εξαγωγών δεν έχει αυξηθεί, η σηµαντική άνοδος των τιµών και η στροφή προς µικρότερου µεγέθους, αλλά υψηλότερης αξίας τύπους ντοµάτας, τροφοδοτούν την ισχυρή ανάπτυξη. Στο Μεξικό οφείλεται περίπου το 44% της παγκόσµιας ανάπτυξης των εξαγωγών ντοµάτας από το 2018 και έπειτα, ενώ Μαρόκο, Τουρκία και Καναδάς βαδίζουν επίσης σε ανοδικά µονοπάτια. η ΕΕ τροφοδοτείται σε µεγάλο βαθµό από Τουρκία και Μαρόκο.
