Υπό το πρίσµα αυτό, εάν η αρχή του οπωρώνα γίνει µε κατάλληλα φυτά, τότε όλα τα υπόλοιπα βήµατα µπορεί να έχουν µια διαχειρίσιµη και µια σταθερή παραγωγική πορεία. Αν, ωστόσο, η εγκατάσταση ξεκινήσει µε αµφίβολης ποιότητας γενετικό υλικό, τότε ο παραγωγός βάζει τον εαυτό του σε µειονεκτική θέση, πριν ακόµη αρχίσει η παραγωγική ζωή του οπωρώνα του, µε δυσβάσταχτο οικονοµικό βάρος.
Οι επισηµάνσεις αυτές έγιναν στο πλαίσιο ηµερίδας που διοργάνωσε ο Σύνδεσµος Επιχειρήσεων Πολλαπλασιαστικού Υλικού (ΣΕΠΥ) την Πέµπτη 27 Νοεµβρίου στη Βέροια, κατά τη διάρκεια της οποίας καταξιωµένοι οµιλητές, επιστήµονες και άνθρωποι της αγοράς, ανέδειξαν τη σηµασία χρήσης του πιστοποιηµένου και ταυτοποιηµένου πολλαπλασιαστικού υλικού για την παραγωγή ποιοτικών φρούτων.
«Η επιτυχία ενός οπωρώνα δεν ξεκινά από τη λίπανση, ούτε από τα συστήµατα άρδευσης ή τις τεχνικές καλλιέργειας. Ξεκινά από ένα πολύ πιο βασικό σηµείο: το πολλαπλασιαστικό υλικό. Το υγιές, ταυτοποιηµένο και πιστοποιηµένο δενδρύλλιο, αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία χτίζεται η παραγωγή του οπωρώνα», τόνισε ο διευθυντής του εργαστηρίου ∆ενδροκοµίας του ΑΠΘ, καθηγητής Αθ. Μολασιώτης. Σύµφωνα µε τον ίδιο, τα χρόνια προβλήµατα που αντιµετωπίζει η εγχώρια δενδροκοµία, σε µεγάλο βαθµό, συνδέονται µε την απουσία συστηµατικού ελέγχου στο διαθέσιµο πολλαπλασιαστικό υλικό. Αυτό έχει ως συνέπεια να κυκλοφορούν δενδρύλλια αµφίβολης ταυτότητας, να αυξάνεται ο κίνδυνος διάδοσης ιώσεων, να εµφανίζονται ασυνέπειες στην παραγωγή και στο τέλος της ηµέρας να µειώνεται η εµπορική αξία και η ανταγωνιστικότητα των καρπών που παράγονται.
«Οι επιπτώσεις αυτές δυστυχώς δεν γίνονται άµεσα ορατές, αλλά συνήθως εµφανίζονται σταδιακά, επηρεάζοντας τις αποδόσεις και το εισόδηµα», είπε ο καθηγητής, ξεκαθαρίζοντας πως «το πιστοποιηµένο υλικό δεν είναι τυπική ή γραφειοκρατική υποχρέωση, αλλά αποτελεί ένα εργαλείο παραγωγικότητας. Προέρχεται από µητρικά δέντρα απαλλαγµένα από ιώσεις και παθογόνα, συνοδεύεται από ιχνηλασιµότητα και διασφαλίζει ότι ο παραγωγός παίρνει ακριβώς την ποικιλία και το υποκείµενο που πλήρωσε για να αγοράσει».
Όπως εξήγησε, αυτό µεταφράζεται σε υγιή φυτά, καλύτερη εγκατάσταση, οµοιοµορφία στον οπωρώνα, υψηλότερη και σταθερή παραγωγή, καλύτερη ποιότητα και µεγαλύτερη διάρκεια στην παραγωγική ζωή του οπωρώνα.
Ταλαιπωρούµαστε από φαινόµενα παράνοµης αναπαραγωγής παντεταρισµένων ποικιλιών
Αναφερόµενος στις τάσεις που καταγράφονται στον κλάδο, σε διεθνές επίπεδο, ο κ. Μολασιώτης υπογράµµισε πως τα τελευταία χρόνια, η παγκόσµια αγορά στρέφεται όλο και περισσότερο σε πατενταρισµένες ή club ποικιλίες οπωροφόρων δένδρων, οι οποίες συνοδεύονται από αυστηρούς όρους διάθεσης, έλεγχο ποιότητας και σηµαντική εµπορική αξία. «Αυτές οι ποικιλίες προσφέρουν σταθερή ποιότητα, δυνατότητα branding και πρόσβαση σε απαιτητικές αγορές», σηµείωσε ο ίδιος, αλλά έσπευσε να επισηµάνει πως «η Ελλάδα ταλαιπωρείται από φαινόµενα παράνοµης αναπαραγωγής παντεταρισµένων ποικιλιών, κάτι που έχει δηµιουργήσει αρνητική εικόνα στο εξωτερικό και µειώνει την πρόσβαση της χώρας µας σε καινοτόµο γενετικό υλικό οπωροφόρων δένδρων».
Σε αυτό το περιβάλλον, υπογράµµισε ο έµπειρος καθηγητής, τόσο η νοµιµότητα, όσο και η ποιότητα πρέπει να είναι µονόδροµος για όσους θέλουν να παραµείνουν ανταγωνιστικοί, ενώ στους παραγωγούς είπε ότι οφείλουν να επιλέγουν φυτά όχι µε βάση τη χαµηλότερη τιµή, αλλά µε βάση την εγγύηση προέλευσης και την ευρωστία τους.
Επένδυση και όχι κόστος η επιλογή πιστοποιηµένου υλικού
«Ένα φθηνό δενδρύλλιο µπορεί να στοιχίσει πολλαπλάσια σε απώλειες παραγωγής στο µέλλον. Η απαίτηση της αναγραφής της ποικιλίας στην τιµολόγηση αγοράς δενδρυλλίων και διαρκή συνεργασία µε υπεύθυνα φυτώρια θα πρέπει να αποτελούν βασικές πρακτικές», υποστήριξε. Για τους δε, κατόχους φυτωρίων κατέστησε σαφές πως η επένδυση σε µητρικές φυτείες, σε τεχνολογίες in vitro και σε µοριακούς ελέγχους είναι πλέον απαραίτητη, προσθέτοντας ότι η τήρηση των δικαιωµάτων ποικιλίας κι η δηµιουργία συστηµάτων ιχνηλασιµότητας συνιστούν προϋπόθεση για την ανάπτυξη αξιόπιστου φυτωριακού κλάδου. «Το µέλλον της ελληνικής δενδροκοµίας ξεκινά από το φυτώριο. Σε µια εποχή µε κλιµατικές προκλήσεις, αυξηµένες απαιτήσεις αγοράς και πίεση για ποιότητα, το πιστοποιηµένο και υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό δεν είναι κόστος αλλά επένδυσηκαι προϋπόθεση για έναν ανταγωνιστικό οπωρώνα», τόνισε.
Το πιστοποιηµένο γενετικό υλικό έχει εµπορικά οφέλη
Στη σηµασία των προστατευµένων ποικιλιών στο διεθνές και εγχώριο εµπόριο φρούτων εστίασε ο αντιπρόεδρος της ΕΘΕΑΣ και του Αγροτικού Συνεταιρισµού Venus Growers, Χρήστος Γιαννακάκης. Όπως ανέφερε «το πιστοποιηµένο πολλαπλασιαστικό υλικό εγγυάται σταθερή ποιότητα, οµοιοµορφία σε εµφάνιση, γεύση και συντηρησιµότητα, αυξάνοντας την εµπιστοσύνη του αγοραστικού κοινού και παρέχοντας ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα στις εξαγωγές». Ένα ακόµη από τα πλεονεκτήµατά τους, κατά τον αντιπρόεδρο της ΕΘΕΑΣ, είναι ότι παρέχουν προστασία από αθέµιτο ανταγωνισµό, διότι µε νοµική κατοχύρωση αποτρέπεται η παράνοµη καλλιέργεια, εξασφαλίζεται η αποκλειστικότητα σε επιλεγµένες περιοχές, ενισχύεται η αναγνωρισιµότητα του προϊόντος και οι χώρες παραγωγής διατηρούν το εµπορικό τους πλεονέκτηµα. Εκτίµησε µάλιστα πως η Ελλάδα έχει προοπτικές ανάπτυξης τέτοιων συνεργασιών µε ξένα πολυεθνικά club Varieties. Περαιτέρω ο κ. Γιαννακάκης ανέφερε πως η Ελλάδα έχει γεωκλιµατικές συνθήκες που επιτρέπουν υψηλή ποιότητα φρούτων, αλλά ο διεθνής ανταγωνισµός από Ισπανία, Ιταλία και Τουρκία είναι έντονος. Κατά συνέπεια, ανέφερε, «η διαφοροποίηση µέσω προστατευµένων ποικιλιών είναι απαραίτητη» και «ποικιλίες όπως το Ροδάκινο Νάουσας ΠΟΠ, το Μήλο Ζαγοράς ΠΟΠ, αλλά και το ακτινίδιο Πιερίας ΠΓΕ, προσφέρουν ισχυρό branding». Καταλήγοντας τόνισε ότι «για την Ελλάδα, η στρατηγική αξιοποίηση προστατευµένων ποικιλιών, ΠΟΠ/ΠΓΕ και σύγχρονων ιδιωτικών club varieties, είναι κρίσιµη για να ενισχυθεί η παρουσία της διεθνώς».
Στην εκδήλωση µίλησαν ο ∆ρ. Σωτήρης Κοσµάς, Γεωπόνος, Προϊστάµενος ∆ιεύθυνσης Πολλαπλασιαστικού Υλικού Καλλιεργούµενων Φυτικών Ειδών ΥπΑΑΤ, ο Χρήστος Αραµπατζής, Προϊστάµενος Τµήµατος Φυτοϋγειονοµικού Ελέγχου ∆ιεύθυνση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής ΥΠΑΑΤ και ο Γιώργος Πουλτσίδης ∆ιευθυντής Emphyton και µέλος ∆.Σ. του ΣΕΠΥ.
Οι παραγωγοί δεν έχουν καταλάβει τη σημασία του καθαρού υλικού
Για να έχουµε ανταγωνιστική γεωργία θα πρέπει να ξεκινήσουµε από ένα καθαρό, ποιοτικό πολλαπλασιαστικό υλικό, τόνισε και η Βαρβάρα Μαλιόγκα, καθηγήτρια Ιολογίας, στη Σχολή Γεωπονίας, ∆ασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ.
H έµπειρη επιστήµονας χαρακτήρισε το πιστοποιηµένο πολλαπλασιαστικό υλικό ως «προϋπόθεση για µια βιώσιµη και ανταγωνιστική γεωργία στα οπωροφόρα δέντρα», καθώς πληροί δύο βασικές προϋποθέσεις, που διασφαλίζουν τον παραγωγό. Η πρώτη, όπως είπε, είναι ότι εξασφαλίζει µια συγκεκριµένη γενετική ταυτότητα, που σηµαίνει πως αγοράζεις µια ποικιλία και ξέρεις ότι είναι αυτή που αναγράφεται στο καρτελάκι και η δεύτερη έχει να κάνει µε το κοµµάτι της φυτοϋγείας. «Επειδή έχουµε τον αγενή πολλαπλασιασµό και τον εµβολιασµό στα δέντρα, υπάρχουν πολλά παθογόνα, ιοί, ιοειδή και φυτοπλάσµατα, τα οποία µετακινούνται µέσω του φλοιώµατος και οτιδήποτε πάρουµε σε φυτικό υλικό, από το αρχικό, θα είναι µολυσµένο», διευκρίνισε και συµπλήρωσε πως «εάν δεν φροντίσουµε ώστε το µητρικό µας υλικό να είναι καθαρό, πιθανώς να έχει διάφορα παθογόνα και να προκύψουν προβλήµατα, όπως για παράδειγµα η χαµηλότερη παραγωγή ή οι µικρότεροι καρποί, ακόµη και αν δεν έχουµε εµφανή συµπτώµατα». Μάλιστα αναφέρθηκε σε παραδείγµατα και επισκοπήσεις, σε κτήµατα στην περιοχή της Ηµαθίας, σε διάφορα φυτικά είδη, τα οποία δείχνουν ότι η υγεία των δέντρων είναι πολύ επιβαρυµένη.
Αναφορικά µε τους λόγους για τους οποίους δεν είναι καθολική η χρήση του πιστοποιηµένου πολλαπλασιαστικού υλικού, εκτίµησε ότι δεν υπάρχει ενηµέρωση. «Οι παραγωγοί δεν έχουν καταλάβει ποια είναι η σηµασία της χρήσης καθαρού γενετικού υλικού και ποια προβλήµατα µπορείς να αποφύγεις αν το χρησιµοποιήσεις», είπε, ενώ για τους φυτωριούχους επεσήµανε ότι «κι εκείνοι θα πρέπει να κατανοήσουν ότι πρέπει να δηµιουργηθούν µητρικές φυτείες, το βασικό υλικό. Αυτό απαιτεί επένδυση από την πλευρά τους και από το κράτος, γιατί θα πρέπει αρχικά να δηµιουργηθούν οι προ-βασικές φυτείες».
Στο σηµείο αυτό, µάλιστα, ανέφερε την προσπάθεια που διενεργείται από ερευνητές του ΕΛΓΟ – ∆ήµητρα, οι οποίοι ήδη έχουν δηµιουργήσει µια προ-βασική φυτεία ελιάς στην Κρήτη κι έχουν αρχίσει να διοχετεύουν το φυτικό υλικό, ενώ και στη Νάουσα, ερευνητές από το Τµήµα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων ∆έντρων έχουν κάνει ανάλογη δουλειά µε τη συνδροµή του Εργαστηρίου Φυτοπαθολογίας του ΑΠΘ, για κάποιες ποικιλίες φυτικών ειδών, µε στόχο, σιγά σιγά, να αυξηθεί ο αριθµός τους και προς ποικιλίες µε µεγαλύτερο εµπορικό ενδιαφέρον
