Συνέντευξη του Γιώργου Παπαδόπουλου στον Λεωνίδα Λιάμη
«Να πάµε σε ποικιλίες που θα µας επιτρέπουν να µπαίνουµε στις αγορές όταν οι Ισπανοί, οι Ιταλοί και οι Πορτογάλοι βγαίνουν, γιατί τελειώνουν οι παραγωγές τους. Αν το δικό µας παράθυρο ευκαιρίας είναι τον Οκτώβριο ή το Νοέµβριο, θα πρέπει να βρούµε ποικιλίες, οι οποίες να αποδίδουν τα µέγιστά τους εκείνη την εποχή. Και παράλληλα να φτιάξουµε σταφύλια -και γενικά φρούτα- ανθεκτικά» προτείνει ο Γιώργος Παπαδόπουλος, επικεφαλής της ΟΠ Μακεδονικοί Αµπελώνες µε έδρα τον Τέρπυλλο Κιλκίς. Μια φιλόδοξη οργάνωση που επενδύει δυναµικά σε µια νέα ποικιλία µε ισχυρά δικαιώµατα, βλέποντας προς αυτή την κατεύθυνση το µέλλον του ελληνικού επιτραπέζιου σταφυλιού. Βέβαια, όπως ο ίδιος σηµειώνει: «Λόγω της εικόνας που παρουσιάζει ο κλάδος στη χώρα µας, παιδευτήκαµε για έξι χρόνια µέχρι να πείσουµε τον breeder της ποικιλίας και πληρώσαµε και ένα σωρό λεφτά, ενώ είµαστε από τους ελάχιστους που αξιοποίησαν το δύσχρηστο πρόγραµµα της Αναδιάρθρωσης».
Κατεβάστε και ξεφυλλίστε σε υψηλή ανάλυση το τεύχος 36 του Fresher
Τι αντιπροσωπεύουν οι Μακεδονικοί Αµπελώνες και από πότε υφίστανται ως οργάνωση;
Είµαστε µια Οµάδα Παραγωγών µε 14 µέλη που συστάθηκε το 2014 και έχει ως αντικείµενο τη διαχείριση της καλλιέργειας επιτραπέζιου σταφυλιού. Μέχρι πέρυσι καλλιεργούσαµε µονοκαλλιεργειακά την ποικιλία Crimson Seedless, που υπήρχε ήδη εδώ στην περιοχή µας όταν ξεκινήσαµε, είχε πολύ καλές αποδόσεις και πολύ καλή εµπορευσιµότητα. Οι αγορές την έψαχναν, περπατούσε πάρα πολύ καλά στη Μ. Βρετανία και είχε και πολύ καλή τιµή. Είχαµε φτάσει σε απόδοση κοντά στους 3,5 τόνους ανά στρέµµα και σε κάποιες περιπτώσεις και στους 4. Με µια µέση τιµή στο ένα ευρώ, ήταν ένα πολύ καλό εισόδηµα.
Πώς λοιπόν φθάσατε στην απόφαση να ξηλώσετε τους αµπελώνες µε τα Crimson;
Η Crimson είναι µια πολύ καλή ποικιλία, πολύ παλιά και ελεύθερη, που σηµαίνει δεν έχει δικαιώµατα. Έχει, ωστόσο, µια φοβερή απαίτηση. Πρέπει να βρεις έναν τρόπο να τη µαυρίζεις. Είναι δύσκολο. Βέβαια εδώ στο Κιλκίς, είναι πολύ πιο εύκολη ιστορία απ’ ό,τι κάπου αλλού. Προσεγγίσαµε συνολικά τα 800 στρέµµατα, αυτή τη στιγµή, ωστόσο, η πλειονότητα των αµπελώνων ξηλώνονται. Φέτος έµειναν στην παραγωγή µόλις 200 και αυτά πρέπει να τα ξεφορτωθούν οι παραγωγοί. Γιατί; Το Crimson πλέον δεν περπατάει στην αγορά. Με τα σηµερινά κόστη, δεν µπορεί να ανταποκριθεί ο παραγωγός. Εµείς πέρα από όλα τα άλλα, καύσιµα, εισροές, απόσυρση φυτοπροστατευτικών, έχουµε τεράστια δυσκολία στα εργατικά χέρια.
Ποιες βασικές αδυναµίες έχει η καλλιέργεια του επιτραπέζιου σταφυλιού στη χώρα µας;
Κατά την άποψή µου έχουµε µείνει πάρα πολύ πίσω σε ό,τι αφορά στην ποιότητα κι αυτό σχετίζεται κυρίως µε τις ποικιλίες. Επίσης, λόγω του µικρού κλήρου στη χώρα και η παραγωγή είναι πάρα πολύ µικρή σε µέγεθος και µη ανταγωνιστική. Θα πω ένα παράδειγµα. Όταν ο Ισπανός ανταγωνιστής µου έχει µέσο όρο 1.000 στρέµµατα, τι ακριβώς θα του κάνω εγώ µε 10 ή 50 στρέµµατα; Ποιος θα µε ακούσει; Πηγαίνει στη λιανεµπορική αλυσίδα και της λέει θα σου φέρνω σταφύλια κάθε εβδοµάδα, όσους τόνους θέλεις. Εγώ δεν µπορώ να το κάνω αυτό. Γενικά στην Ελλάδα η καλλιέργεια φθίνει. Αν ρωτήσετε στην Καβάλα τι γίνεται, πόσα χωράφια έχουν αφεθεί στην τύχη τους, θα καταλάβετε. Υπάρχουν και άλλα προβλήµατα βέβαια.
Σε τι αναφέρεστε;
Το νερό φέτος έχει καταστρέψει πάρα πολύ κόσµο. Στην Κρήτη και στην Κόρινθο είναι πλέον ασύµφορο να ποτίσεις. Σε µια συνάντηση µε παράγοντες του υπουργείου, είπα να ξεκαθαρίσουν σε αυτούς τους ανθρώπους πως ή θα λούζουν τους τουρίστες τους ή θα ποτίζουν τα σταφύλια τους. Πρέπει να επιλέξουν.
Για να επιστρέψουµε στους Μακεδονικούς Αµπελώνες. Η οµάδα σας, τι κάνει για να αντιµετωπίσει όσα περιγράφετε και να γίνει ανταγωνιστική;
Για εµάς η απάντηση κρύβεται στην καθετοποίηση. Εκτός από τις νέες φυτεύσεις, φτιάχνουµε νέα ψυγεία. Το πιο σηµαντικό, όµως, είναι η δική µας ποικιλία.
Η αναδιάρθρωση, πώς εξελίσσεται;
Είναι µια πονεµένη ιστορία, καθώς το ελληνικό κράτος έχει έναν περίεργο τρόπο που κινείται σε σχέση µε την εφαρµογή της. Σου λέει, κάνε όλες τις ενέργειες εσύ, πλήρωσε και µετά θα σου δώσω τα χρήµατα. Να το κάνουµε ένας, δύο. Οι υπόλοιποι; Εάν είχαν τα λεφτά, δεν θα έψαχναν πρόγραµµα. Εµείς, ως οµάδα, µέχρι τώρα έχουµε δώσει µισό εκατοµµύριο. Πότε θα τα πάρουµε; Να πω ότι η δράση της Αναδιάρθρωσης είχε στη διάθεσή της 187 εκατ. ευρώ ή κάτι τέτοιο. Εάν απορροφηθούν τα 15 εκατ., θα είµαστε καλά. Σε όλο το Κιλκίς είµαστε µόνο εµείς. Στην Καβάλα, που είναι γεµάτη σταφύλια, είναι επίσης µια οµάδα και είναι αµφίβολο εάν θα το υλοποιήσει. ∆εν πάει πουθενά έτσι. Και µετά φωνάζουν πως δεν έχουµε παραγωγές. Ε, δεν θα έχετε ποτέ. Είναι στρεβλό το µοντέλο. Ελάχιστα είναι τα φωτεινά παραδείγµατα, που παράγουν προϊόντα ποιότητας, στην εποχή που πρέπει και µε χαρακτηριστικά που θέλουν οι καταναλωτές. Να είναι 5-10 συνεταιρισµοί σε όλη τη χώρα. Μετά το χάος.
Θέλετε να γίνετε λίγο πιο σαφής;
Αυτό που ισχύει γενικότερα είναι ότι λυµαίνονται τους παραγωγούς τα συσκευαστήρια. Τους βάζουν µπροστά και αρχίζουν τα παιχνίδια. Όχι, έχει πολλές δραστικές, όχι η φύρα, όχι ο ένας, όχι ο άλλος και στο τέλος η τιµή πέφτει τα µισά από την αρχική συµφωνία. Κάθε χρόνο τα ίδια. Και µετά πηγαίνει ο κοσµάκης να δει πώς θα επιβιώσει και αναγκάζεται να ξηλώνει τα αµπέλια κι εκείνοι που τους καταδικάζουν σε αυτή τη θέση, µετά φωνάζουν γιατί δεν έχουν προµηθευτές; Πώς θα έχετε; Αφού τους σκοτώσατε όλους.
Είπατε ότι ως οµάδα αποκτήσατε µια δική σας ποικιλία και επενδύετε σε αυτή…
Πρόκειται για την ποικιλία «ACS V 01 Pristine», την οποία αποκτήσαµε συµβολαιακά από τον breeder που την έφτιαξε. Τη φέραµε από την Καλιφόρνια αλλά αντιµετωπίζουµε κάποια προβλήµατα στην Ελλάδα, γιατί έχουµε πάρα πολλούς λαθραίους καλλιεργητές. Την έκλεψαν αρκετοί και στην Κόρινθο και στην Καβάλα, και στην Κατερίνη µια-δυο περιπτώσεις.
Αυτό συνέβη πριν αποκτήσετε τα δικαιώµατά της;
Ναι, την είχαν ήδη στα χέρια τους. Είναι µια αµαρτωλή ιστορία, για να την περιγράψουµε. Προσφύγαµε στα δικαστήρια, πέρασαν χρόνια βέβαια, αλλά µας δικαίωσαν. Οι αγωγές είναι βαριές. Κάποιοι δεν το καταλαβαίνουν και συνεχίζουν να κλέβουν. Ο χώρος είναι ξέφραγο αµπέλι από πλευράς κρατικής εποπτείας. Το χειρότερο από όλα, όµως, είναι πως από όλη αυτήν τη συµπεριφορά δεν έρχονται στην Ελλάδα οι ξένες εταιρείες που έχουν αποδοτικές ποικιλίες για να µας αλλάξουν την ταυτότητα του ελληνικού αµπελώνα και να γίνουµε πιο ανταγωνιστικοί. Εµείς παιδευτήκαµε για έξι χρόνια µέχρι να τους πείσουµε και πληρώσαµε και ένα σωρό λεφτά. Και πάλι δεν µας εµπιστεύονται απολύτως για να ανοιχτούµε όσο πρέπει. Σας λέω υπάρχουν εταιρείες όπως η SunWord, η οποία λέει δεν θέλω να ακούω για την Ελλάδα.
Είπατε νωρίτερα για την ανάγκη να αλλάξει ταυτότητα ο αµπελώνας µας…
Να πάµε σε ποικιλίες που θα µας επιτρέπουν να µπαίνουµε στις αγορές όταν οι Ισπανοί, οι Ιταλοί και οι Πορτογάλοι βγαίνουν, γιατί τελειώνουν οι παραγωγές τους. Αν το δικό µας παράθυρο ευκαιρίας στις αγορές είναι τον Οκτώβριο ή το Νοέµβριο, θα πρέπει να βρούµε ποικιλίες, οι οποίες να αποδίδουν τα µέγιστά τους εκείνη την εποχή. Και παράλληλα να φτιάξουµε σταφύλια -και γενικά φρούτα- ανθεκτικά. Να µπορώ να βάλω σταφύλι στο ψυγείο για ένα µήνα και, όταν το βγάλω, να είναι σε θέση να πουληθεί. Να µην επιδιώκω να πουλήσω προϊόν over night στο Μόναχο, διότι θα βρεθεί ένας άλλος που θα φέρει 50 νταλίκες και θα µε διαλύσει. Εγώ θα πρέπει να βρω σταφύλια που θα πουλιούνται τα Χριστούγεννα, για να είµαι ανταγωνιστικός.
Με τη νέα ποικιλία το επιτυγχάνετε αυτό;
Απολύτως. Αντέχει στο ψυγείο πάνω από δύο µήνες και δεν παθαίνει τίποτε. Ήδη το διαπιστώσαµε από τα πιλοτικά αµπέλια και σήµερα στον Τέρπυλλο έχουµε φυτεµένα 120 στρέµµατα µε την «ACS V 01 Pristine».
Τι άλλα χαρακτηριστικά έχει;
Είναι άσπρη, άσπερµη ποικιλία. Μοιάζει αρκετά µε τη Σουλτανίνα στην όψη, έχει εξαιρετική γεύση, άρωµα που παραπέµπει σε βανίλια και µήλο και είναι πολύ τραγανή που ζητάνε οι αγορές. Όσον αφορά στην ανθεκτικότητα, το σούπερ µάρκετ µπορεί να την έχει στα ράφια του µια εβδοµάδα και να µην πέσει µια ρώγα. Κι αν καλλιεργηθεί όπως πρέπει, αντέχει να ταξιδεύει δύο µήνες στα ψυγεία. ∆εν παθαίνει τίποτε. Όπως τη βάζεις, έτσι τη βγάζεις. Είναι ένα σταφύλι που περπατά στις αγορές µια χαρά και η τιµή του σήµερα είναι στα 3 ευρώ το κιλό.
Ως προς την καλλιέργεια εδώ στην περιοχή;
Η απόδοσή της κατ’ αρχήν είναι από 3 έως 4 τόνους το στρέµµα. Εξαιρετική. Όπως όµως κάθε ποικιλία έχει τα µυστικά της. Θέλει κάποιες λεπτοµέρειες στους ψεκασµούς, αλλά όχι τρελά πράγµατα. Μπορώ να πω ότι είναι λιγότερο απαιτητική από την Crimson. Μπορεί ο µέσος Έλληνας παραγωγός να την καλλιεργήσει. Εµείς ως οργάνωση θέλουµε να βάλουµε 1.000 στρέµµατα, σε µια τριετία. Ως εκεί. Αυτή η έκταση µπορεί να δώσει µια ποσότητα 4.000 – 5.000 τόνων, την οποία µπορεί να απορροφήσει και µια ελληνική αλυσίδα.
Η φύτευση θα γίνει µόνο στο Κιλκίς;
Τα 300-400 στρέµµατα θα φυτευτούν εδώ και τα υπόλοιπα στην Κοµοτηνή. Εκεί έχουµε γη, νερό, καλό κλίµα για σταφύλια και εργατικά χέρια. Το πιο σηµαντικό για εµένα είναι τα εργατικά χέρια.
Με τα royalties τι ισχύει;
Τα royalties δεν είναι τίποτε το τροµακτικό. Θα σας πω ένα νούµερο για να καταλάβετε τι συζητάµε. Σε αυτή την ποικιλία πληρώνουµε royalties µετά τα 3 ευρώ το κιλό. Ε, λοιπόν, αν παίρνω 3 ευρώ το κιλό, πληρώνω ό,τι θες. Αυτά λένε τα απλά µαθηµατικά.
Από αυτό το όριο και µετά, τι καλείται να πληρώσει ο παραγωγός;
Μιλάµε για 5-10 λεπτά το κιλό. ∆εν είναι κάτι σοβαρό συγκριτικά µε αυτό που έχεις τα χέρια σου. Και να σας πω και κάτι; Στην Ελλάδα σε πολλές καλλιέργειες πληρώνουµε royalties. Στο καλαµπόκι, το βαµβάκι, το σιτάρι, αγοράζουν πιστοποιηµένο σπόρο.
Το κόστος εγκατάστασης ποιο είναι;
Εάν είσαι νέος καλλιεργητής, δεν µπορείς να µπεις στο πρόγραµµα αναδιάρθρωσης, εξυπακούεται. Τότε µπορείς να αξιοποιήσεις τα Αντιχαλαζικά, που σου καλύπτει το 80% του κόστους, που είναι 4.000 ευρώ το στρέµµα. Μιλάµε δηλαδή για πραγµατικό κόστος κάτω από 1.000 ευρώ.
Το κόστος ανέρχεται σε 4.000 ευρώ το στρέµµα;
Το κτήµα που βλέπετε εδώ θα στοιχίσει περίπου 8.000 το στρέµµα, διότι ελέγχεται ηλεκτρονικά απολύτως από άποψη καιρικών συνθηκών, ποιότητας εδάφους, ασθενειών, ενώ αρδεύεται και αυτόµατα. Έχει αισθητήρες στο έδαφος και δίνουν εντολή στο σύστηµα να ποτίσει ή να µην ποτίσει. Στο συγκεκριµένο χωράφι θα εγκατασταθεί πιλοτικά και αγροφωτοβολταϊκό. ∆ηλαδή θα σκεπαστούν οι σειρές, αντί µε νάιλον και δίχτυα, µε φωτοβολταϊκό, φωτοδιαπερατό, µιας ελληνικής εταιρείας που είναι πρωτοπόρα στην αγορά. Η επένδυση θα φτάσει στα 1,5 εκατ. ευρώ.
Σε πόσα στρέµµατα θα αναπτυχθεί;
Σε 200 στρέµµατα. Θα τα σκεπάσουµε όλα. Η δυναµικότητα ηλεκτροπαραγωγής είναι πάνω από 2 MW. Θα καλύπτει ουσιαστικά τις ανάγκες των ψυγείων, των συσκευαστηρίων, ποτισµάτων, αντλιών και το υπερβάλλον θα πηγαίνει στην Τέρνα Ενεργειακή που θα το αγοράσει. Νοµίζω πως είναι ένα µοντέλο που τουλάχιστον στο σχεδιασµό του είναι επιτυχηµένο. Τώρα µένει να το δούµε και στην πράξη. Επιτέλους θα κάνουµε αυτό που λένε οι Εβραίοι, µαγαζί µε σκεπή. Θα προσπαθήσουµε επίσης να έχουµε µηδενικό αποτύπωµα άνθρακα και τα δύο τρακτέρ που παραγγείλαµε είναι ηλεκτρικά. Είναι µέσα στις νόρµες της νέας ΚΑΠ.
Και οι απαιτήσεις των καταναλωτών…
Φέτος, µε αυτό τον τρόπο καλλιέργειας, τη διαχείριση των εισροών, του άνθρακα, τα σταφύλια µας πηγαίνουν στο Κατάρ, µια αγορά που πληρώνει καλά. Αν θέλουµε να πάρουµε υπεραξία στο προϊόν, πρέπει να απευθυνθούµε σε αγορές που µπορούν να πληρώσουν στην Ευρώπη και και τη Μέση Ανατολή αλλά και παραπέρα, σε Κορέα, Κίνα και Χονγκ Κονγκ.
Μιλήσατε νωρίτερα για καθετοποίηση.
Ετοιµάζουµε ήδη ένα συσκευαστήριο εδώ στο κτήµα που βρισκόµαστε. Ελπίζουµε όλα να πάνε καλά και να είναι και έτοιµο του χρόνου. Θα µπορεί να επεξεργάζεται 5.000 τόνους σταφύλια. Η ιδιαιτερότητα µε το συµβόλαιό µας για την ποικιλία, είναι ότι τις ποσότητες από τα 1.000 στρέµµατα τις έχουµε πουληµένες. ∆εν θα ψάξουµε αγορά. Η «µαµά» εταιρεία κάνει παγκόσµια διαχείριση. Αυτή κανονίζει που θα πάει, πόσο θα πουληθεί, από ποια αγορά θα πάει σε ποιον και ούτω καθ’ εξής, ώστε το προϊόν να είναι διαθέσιµο τους 12 µήνες. Από εκεί και πέρα θα κάνουµε οπωσδήποτε ένα ψυγείο στην Κοµοτηνή κι ίσως στήσουµε και µια γραµµή συσκευασίας, ενώ εδώ στον Τέρπυλλο αγοράσαµε και τα κτίρια της πρώην ΕΑΣ από τον εκκαθαριστή και ξεκινάµε να τα φτιάξουµε από την αρχή.
Η συνολική επένδυση τι ύψος έχει;
Αν συνυπολογίσουµε όλες τις υποδοµές και τις φυτεύσεις, εδώ και στην Κοµοτηνή, η επένδυση θα ξεπεράσει τα 10 εκατ. ευρώ, σε βάθος τριετίας. Ψάχνουµε προϊόν καλό, πιασάρικο, να µπορεί να περπατήσει στις αγορές για να µεγαλώσουµε τα κέρδη µας. Και πάµε να το κάνουµε επιχείρηση, γιατί µόνο αν το κάνεις επιχείρηση µπορείς να επιβιώσεις. Βέβαια στην Ελλάδα οι λαγοί δύσκολα θα γίνουν κοπάδι. ∆εν µαζευόµαστε εύκολα να συνεργαστούµε. Στο δικό µας σχήµα όµως δεν το φοβάµαι αυτό, γιατί εγώ δεν κρύβοµαι πίσω από το δάχτυλό µου. Έχω Οµάδα Παραγωγών, αλλά το κουµάντο το κάνω εγώ.
Κοιτάμε και για άλλες ποικιλίες σταφυλιού και άλλων φρούτων
«Είμαστε ήδη σε διαπραγματεύσεις με δύο – τρεις εταιρείες, έχουμε κερδίσει την εμπιστοσύνη τους, τουλάχιστον στο να μας ακούνε, γιατί είδαν ότι μπορούμε να κάνουμε προστασία μιας ποικιλίας στην πράξη. Ευελπιστούμε ότι έως το τέλος της χρονιάς θα έχουμε αποτέλεσμα. Αυτό που ψάχνουμε είναι μια μαύρη ποικιλία, μια ακόμη λευκή και μια πιο πρώιμη λευκή. Η αλήθεια είναι ότι, αν δεν έχεις τουλάχιστον 1.000 στρέμματα καλλιεργημένα δεν μπορείς να έχεις παρουσία στην αγορά και να μιλάς. Βέβαια τις επόμενες ποικιλίες θα επιδιώξουμε να τις ανοίξουμε και σε άλλους. Θέλει μια άλλη ομάδα ή ένας μεμονωμένος παραγωγός να καλλιεργήσει 20-30-40 στρέμματα; Αν συμφωνεί με τους όρους μας, θα μπορεί να το κάνει. Το μοντέλο νομίζω οδηγεί αναγκαστικά εκεί πέρα.
Επίσης η ομάδα θέλει να ασχοληθεί και με άλλα φρούτα. Έχουμε στα χέρια μας μια ποικιλία κερασιών υπερ-πρώιμη σε δοκιμαστική φύτευση. Θα δίνει παραγωγή 5 Απριλίου κι εκεί είναι το πλεονέκτημα. Θέλουμε οι εγκαταστάσεις μας να έχουν και άλλο φρούτο για να δουλεύουν και τους υπόλοιπους μήνες του έτους. Και ίσως εμπορευτούμε και ακτινίδιο γιατί έχουμε αγορά και γι’ αυτό. Επίσης συζητάμε συνεργασία με τον ΑΣΕΠΟΠ Βελβεντού, για να πουλάμε μαζί προϊόντα. Εκείνοι πωλούν ροδάκινα, βερίκοκα και ακτινίδια και συζητάμε με να τα πουλάμε όλα μαζί συνεργατικά.»
